Dünya genelinde sucul ve karasal alanlarda bulunan birçok canlı türü, "istilacı, yayılımcı veya yabancı, egzotik tür" olarak tanımlanmaktadır. Bu türler arasında sucul-karasal bitkiler, memeliler, kuşlar, sürüngenler, mikro organizmalar, amfibiler ve balıklar yer almaktadır. İstilacı Yabancı Türler (İYT'ler), biyolojik çeşitliliği, ekosistem işlevlerini ve ekosistem hizmetlerini olumsuz yönde etkileyen önemli unsurlar arasında yer almaktadır (Millenium Ecosystem Assessment, 2005).
"Istilacı yabancı tür" terimi, çeşitli tanımlamalarla nitelendirilmektedir. Bu tanımlamalar arasında, "ekonomik veya çevresel zararlar vererek ekosistemleri, habitatları veya türleri tehdit eden yabancı tür", "çevreye, diğer türlere, ekonomiye veya insan sağlığına zarar verebilme potansiyeline sahip yabancı tür", ve "yanlışlıkla veya bilinçli olarak normal şartlarda yaşam ortamı olmayan doğal bir ortama bırakılan/giriş yapan; bu ortamlarda üreyip, gelişen, yayılım gösteren ve yeni ortamlarında olumsuz pek çok etki yaratan bitki, hayvan, mantar ve mikroorganizma türleri" şeklinde açıklamalar bulunmaktadır (FWS, 2019; CBD, 2019).
Son yıllarda, küreselleşmenin artmasıyla birlikte insan, bitki ve hayvan hareketlerinde de artış yaşanmaktadır. Bu durum, istilacı yabancı türlerin bir yerden başka bir yere taşınmasını kolaylaştırmaktadır. Belirli bir amaç için veya istem dışı taşınmalar, gün geçtikçe daha sık yaşanmaktadır. Bugün, istilacı yabancı türler hem sucul, hem de karasal ortamlarda ekonomik, sosyal ve çevresel sorunlar olarak karşımıza çıkmakta ve küresel olarak biyolojik çeşitlilik üzerine önemli bir tehdit oluşturmaktadır.
Denizel İstilacı Yabancı Türler Projesi (MARIAS) kapsamında Türkiye Ulusal İstilacı Yabancı türler veri ve bilgi sistemi oluşturulmuştur. Bu sistem, sucul ve karasal alanlarda istilacı yabancı türlerin izlenmesine, yönetilmesine ve önlenmesine yardımcı olacaktır. Sisteme https://turist.tarimorman.gov.tr/ adresinden erişilebilir.
Referanslar:
Millenium Ecosystem Assessment (2005). Ecosystems and Human Well-being: Biodiversity Synthesis. World Resources Institute, Washington, DC.
FWS (2019). Invasive Species. U.S. Fish and Wildlife Service. Erişim: https://www.fws.gov/invasives/
CBD (2019). Invasive Alien Species. Convention on Biological Diversity. Erişim:
https://www.cbd.int/invasive/