Çayır-mera konusunda özellikle ıslah ve amenajmana öncelik verilmiş ve bu konuda gerek köy gerekse ülkesel ve bölgesel bazda yürütülen araştırma, demonstrasyon ve geliştirme çalışmaları ile bölge meraları için uygun rehabilitasyon ve amenajman yöntemleri geliştirilmiştir.
Uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri (GIS) kullanılarak, Doğu Anadolu, Doğu Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgesi Meralarının sınıflandırılması, ıslaha muhtaç alanların belirlenmesi, erozyon risk haritalarının çıkarılması ve uygun rehabilitasyon yöntemlerinin geliştirilmesi çalışmalarına yer verilmiştir.
Enstitümüz sorumluluk alanında bulunan illerdeki doğal vejetasyonda bulunan yem bitkilerine yönelik genetik kaynaklarının toplanması, değerlendirilmesi ve Ülkesel gen bankalarında muhafaza edilmesi çalışmaları da yapılmaktadır. Yem bitkilerinde hedeflerimizden birincisini bölgede kaliteli ve verimli çeşitlerin geliştirilmesi oluştururken; ikinci hedefimiz, yem bitkilerini nadas alanlarına ve geleneksel ürün münavebe sistemine sokarak ekiliş alanını genişletmektir.
Yonca ıslah çalışmaları neticesinde, çevresel streslere dayanıklı, yem kalitesi yüksek, yöreye uyumlu ve yüksek verimli Savaş yonca ve Ömerbey yonca çeşitleri geliştirilerek 2003 ve 2005 yıllarında tescil ettirilmiştir. Çeşitlerimizi bölge tarımına kazandırmak için "Yem Bitkileri Tohumluk Üretimi Projesi" kapsamında orijinal kademede tohumluk üretim çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca yonca ıslahı çalışmaları kapsamında mera kalitesi bozulmuş bölge meralarının ıslahında üsten tohumlamada ve yapay mera tesislerinde kullanılmak üzere mera şartlarına dayanıklı yonca çeşit ıslahı çalışmaları yürütülmektedir.
Korunga ıslah çalışmaları da ot ve mera tipi olmak üzere iki ayrı korunga çeşidi geliştirilmesi üzerine yoğunlaşmıştır. Yem kalitesi yüksek yöreye uyumlu Lütfibey ismiyle 2005 yılında tescil ettirilerek tohumluk üretim çalışmaları yapılmış ve tohumluk üretim hakkı sözleşmesi TİGEM ile yapılarak üretim hakkı devredilmiştir.
Yürütülen adaptasyon çalışmaları ile Macar fiğinin bölgemizde kışlık olarak güvenle yetiştirilebileceği belirlenmiştir. Bu özelliği ile Macar fiği bölgede güzlük ekimi yapılabilen tek yem bitkisidir. Fiğ ıslah çalışmaları ile bölge şartlarına uyumlu, yüksek verimli iki adet Macar Fiği çeşidi 2010 yılında Aygün ve Doğubeyazı olarak tescil ettirilmiştir. Enstitüde ayrıca Çayır üçgülü ve Aküçgül ıslah çalışmaları sonucunda da iki adet Çayır üçgülü 2008 ve iki adet Aküçgül 2009 yıllarında tescil ettirilerek tohumluk üretim çalışmaları devam etmektedir.
Baklagil yem bitkilerinin yanı sıra 2000 yılı itibariyle buğdaygil yem bitkilerinde de ıslah çalışmaları başlatılmış olup, özellikle ot ve mera tipi olmak üzere üç farklı Domuz ayrığı çeşidinin bölge tarımına kazandırılma çalışmaları yapılmaktadır. Domuz ayrığında üç adet ot tipi çeşit 2015 yılı itibariyle Taya, Ayfam ve Doğuyıldızı Domuz ayrıkları olarak tescil ettirilerek tohumluk üretim çalışmaları yapılmaktadır.
Yürütülen ıslah çalışmalarının yanı sıra yetiştirme tekniği konusunda da çok sayıda proje sonuçlandırılmış ve bir kısmı ise halen devam etmektedir. Özellikle bu konuda enstitüde dış kaynaklı projelerden Tübitak desdekli 2007-2010 yılları arasında "Ulusal mera yönetimi ve kullanımı projesi" kapsamında Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü proje araştırıcılarının bölgenin Erzurum, Kars, Ardahan, Bayburt, Iğdır, Elazığ, Malatya, Erzincan, Bitlis, Muş, Van, Bingöl, Ağrı illerinde çalışma yapılması planlanmıştır. Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü araştırmacıları tarafından yapılmış ve bu çalışma bölgesi toplam 13 ilde 1186 vejetasyon etüdü yapmıştır. "Ulusal Mera Kullanım ve Yönetim Projesi" amacı doğrultusunda, bu yeni teknolojileri kullanarak ülke genelinde bu teknik boşluğu büyük ölçüde doldurmuş, yerel anlamda önemli bir kapasite yaratmış ve kapsamlı bir veri tabanı geliştirerek bundan sonra yapılacak uygulamaların önünü açmıştır.
Dış kaynaklı projeler kapsamında 2015-2017 yılları arası Enstitümüzde halen TÜBİTAK tarafından desdeklenerek yürütülen "Mera tipi çok yıllık yem bitkileri projesi" yürütülmektedir.
Ayrıca, sorumluluk alanımızdaki illerle Koordinatörlüğümüzde "Mera Islah Projeleri" kapsamında 2016 yılı itibariyle 99 adet mera projesi ile 919.361 da bir alanda mera ıslah çalışmaları yapılmıştır. Her iki yılda bir olmak üzere TİKA, BÜGEM ve TAGEM ortaklaşa "Uluslar Arası Mera Eğitimi ve Semineri" eğitim çalışmaları yürütülmüştür. Bölge Tarım İl Müdürlüklerinde çalışan teknik elemanlara Yem Bitkileri Yetiştiriciliği ve Mera Islah ve Amenajmanı konusunda teorik ve pratik eğitimler verilmektedir. Bu proje sonucu elde edilen bulgularla çayır, mera ve yem bitkileri ile ilgili bir teknik paket oluşturularak bölge illerine dağıtılmaktadır.
Tescil Yılı : 2005
Çeşit Sahibi Kuruluş : Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Islah Yöntemi : Ana hat Seleksiyon yöntemiyle ıslah edilmiştir.
Morfolojik Özellikleri :
- Bir yapraktaki yaprakcık sayısı 16
- Dallanma sayısı 6
- Gövde ve yaprak az tüylü
- Dik habitüslü
- Ana sap uzunluğu 76-103 cm'dir.
- Çiçek rengi pembe
Tarımsal Özellikleri:
- Ot üretimi için yetiştirilmektedir
- Çiçeklenme gün sayısı: 163
- Soğuk şartlara ve kurağa dayanımı iyi
- Biçimden sonraki gelişmesi iyi Doğu Anadolu şartlarında 2 biçim vermekte
- Hastalık ve zararlı dayanımı iyi tesis yılından itibaren en az 4 yıl kesilmemektedir.
Verim Özellikleri:
- Yeşil ot verimi: 2.083,4 kg/da (Doğu Anadolu şartlarında)
- Kuru ot veriminin % 60'ını ilk %40'ını 2 biçimde vermekte
- Kuru ot verimi: 591,1 kg/da (Doğu Anadolu şartlarında)
Teknolojik Özellikleri :
Kuru Madde (%): 91,5-96,5 , Ham protein: % 12-13,2, Ham selüloz (%): 25-31,5 Ham yağ (%): 1,03-3,18
Ham kül, % 45,43 Nitrojensiz öz madde.
Hastalık ve Zararlı Durumu : İyi
Tavsiye Edilen Bölgeler : Doğu Anadolu Bölgesi ve benzeri lokasyonlar.
- ARİFE AK ÜÇGÜLÜ (T.repens)
Tescil Yılı : 2009
Çeşit Sahibi Kuruluş : Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Islah Yöntemi : Ana hat Seleksiyon yöntemiyle ıslah edilmiştir.
Morfolojik Özellikleri :
- Bol yapraklıdır ve yoğun bir büyüme göstermektedir.
- Erkenci çeşittir.
- Bitki boyu 24,2 cm
- Çiçek rengi beyaz
Tarımsal Özellikleri:
- Soğuk şartlara dayanımı iyidir
- Ot üretimi için yetiştirilmektedir.
- Çiçeklenme gün sayısı: 149
- Biçimden sonraki gelişmesi iyidir.
- Doğu Anadolu şartlarında 2-3 biçim vermektedir.
- Otlatmaya dayanıklıdır.
Verim Özellikleri:
- Doğu Anadolu Bölgesi şartlarında Yeşil ot verimi 5203,6 kg/da
- Kuru ot verimi 924,3 kg/da
- Tohum verimi ortalama 18 kg/da
Teknolojik Özellikleri:
- Kuru madde: % 90,4
- Ham protein oranı % 18,0
- Ham selüloz oranı %15,8
- Ham yağ oranı %1,8
- Ham kül oranı %11,8
- Organik madde oranı % 78,6
Hastalık ve Zararlı Durumu : Sklerotinya hastalığına ve nematodlara karşı dayanıklılığı iyi.
Tavsiye Edilen Bölgeler : Doğu Anadolu Bölgesi ve benzeri lokasyonlar.
- AYGÜN MACAR FİĞİ (Vicia pannonica Crantz )
Tescil Yılı : 13 Nisan 2010
Çeşit Sahibi Kuruluş : Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Islah Yöntemi : Tek bitki seleksiyonu yöntemiyle ıslah edilmiştir.
Morfolojik Özellikleri:
- Çiçek rengi beyaz
- Çiçeklenmeye başlama zamanı erken
- Bakla uzunluğu ve genişliği orta
- Tohum şekli küremsi
- Tohum büyüklüğü orta
- Tohum sayısı orta
- Bitki boyu 69,3 cm
Tarımsal Özellikleri:
Verim Özellikleri :
- Doğu Anadolu Bölgesi şartlarında Yeşil ot verimi 3500 kg/da
- Kuru ot verimi 700 kg/da,
- Tohum verimi ortalama 160 kg/da
- Biyolojik verim: 795,9 kg/da
Teknolojik Özellikleri :
- Ham protein oranı % 16,4-18,9'dir
- Ham selüloz oranı % 24,5-28,8
- Ham yağ % 2,2-2,5
- Bin dane ağırlığı 37,2
- Kuru madde: % 92,17
- NDF: % 41,14
ADF: %34,6
NYD: 139,2
Hastalık ve Zararlı Durumu : Dayanıklılığı İyi
Tavsiye Edilen Bölgeler : Doğu Anadolu Bölgesi ve benzeri lokasyonlar.
- DADAŞ ÇAYIR ÜÇGÜLÜ (T.pratense)
Tescil Yılı : 2008
Çeşit Sahibi Kuruluş : Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Islah Yöntemi : Ana hat seleksiyonuyla ıslah edilmiştir.
Morfolojik Özellikleri:
- Bol yapraklıdır ve dallanma sayısı fazladır
- Sap uzunluğu orta
- Sap kalınlığı ince
- Bitki boyu 76,5 cm
- Gövde ve yaprak az tüylü
- Çiçek rengi pembe
Tarımsal Özellikleri:
- Erkenci bir çeşittir
- Soğuk şartlara dayanımı iyidir
- Biçimden sonra iyi gelişme gösterir
- Doğu Anadolu şartlarında 2-3 biçim vermektedir
- Yaş ve kuru ot üretimi için yetiştirilmektedir.
- Çiçeklenme gün sayısı: 161
Verim Özellikleri:
- Doğu Anadolu Bölgesi şartlarında Yeşil ot verimi 8000 kg/da
- Kuru ot verimi 1612 kg/da
- Tohum verimi ortalama 35 kg/da
Teknolojik Özellikleri:
- Ham protein oranı %15,7
- Ham selüloz oranı %21,0
- Ham yağ oranı %2,1
- Ham kül oranı %9,2
- Organik madde oranı % 81,9 dir
- Kuru madde: % 91,1
Hastalık ve Zararlı Durumu : Sklerotinya ve fusarium hastalıklarına ve zararlılara dayanımı iyidir
Tavsiye Edilen Bölgeler : Doğu Anadolu Bölgesi ve benzeri lokasyonlar.
- DOĞUBEYAZI (Vicia pannonica Crantz )
Tescil Yılı : 13 Nisan 2010
Çeşit Sahibi Kuruluş : Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Islah Yöntemi : Tek bitki seleksiyonu yöntemiyle ıslah edilmiştir.
Morfolojik Özellikleri :
- Çiçek rengi beyaz
- Çiçeklenmeye başlama zamanı erken
- Bakla genişliği ve uzunluğu orta
- Tohum şekli küremsi
- Tohum büyüklüğü orta
- Tohum sayısı orta
- Bitki boyu 72,4 cm
Tarımsal Özellikleri:
Verim Özellikleri:
Kuru ot verimi: 749,1 kg/da
Yeşil ot verimi: 2763,1 kg/da
Biyolojik verim: 848,1 kg/da
- Tohum verimi ortalama 170 kg/da
- Fizyolojik olum gün sayısı: 286-303
- Tane verimi: 105 kg/da
Teknolojik Özellikleri :
- Ham protein oranı % 15,8-18,5'dir
- Ham selüloz oranı % 24-30
- Ham yağ % 2,3-2,5
- Bin tane ağirliği 37,5 gr
- Kuru madde: % 91,7-91,9
- NDF: % 40,2, ADF: %33,9. NYD: 144,5
Hastalık ve Zararlı Durumu : Dayanıklılığı İyi
Tavsiye Edilen Bölgeler : Doğu Anadolu Bölgesi ve benzeri lokasyonlar.
- KARBEYAZI Ak ÜÇGÜLÜ (T.repens)
Tescil Yılı : 2009
Çeşit Sahibi Kuruluş : Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Islah Yöntemi : Ana hat seleksiyonuyla ıslah edilmiştir.
Morfolojik Özellikleri :
- Bol yapraklıdır ve sıklık bakımından oldukca iyidir.
- Erkenci çeşittir
- Bitki boyu 23,3 cm
- Çiçek rengi beyaz
Tarımsal Özellikleri:
Verim Özellikleri:
- Doğu Anadolu Bölgesi şartlarında Yeşil ot verimi 4906.9 kg/da
- Kuru ot verimi 887,2 kg/da
- Tohum verimi ortalama 17,3 kg/da
Teknolojik Özellikleri:
- Ham protein oranı %18,7
- Ham selüloz oranı %15,3
- Ham yağ oranı %1,8
- Ham kül oranı %13,3
- Organik madde oranı % 77,4
- Kuru madde: % 90,7
Hastalık ve Zararlı Durumu : Sklerotinya hastalığına ve nematodlara karşı dayanıklılığı iyi.
Tavsiye Edilen Bölgeler : Doğu Anadolu Bölgesi ve benzeri lokasyonlar.
Tescil Yılı : 2009
Çeşit Sahibi Kuruluş : Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Islah Yöntemi : Tek bitki seleksiyonu yöntemiyle ıslah edilmiştir.
Morfolojik Özellikleri:
- Ana sap uzunluğu: 66,9 cm
- Ana sap kalınlığı: 2,50 mm
- Yan dal sayısı:12 adet
Tarımsal Özellikleri :
Verim Özellikleri:
- Doğu Anadolu Bölgesi şartlarında;
- Yaş ot verimi 6645.5 kg/da,
- Kuru ot verimi 1879.4 kg/da' dır.
Teknolojik Özellikleri : %
17.9 ham protein, % 30 ham selüloz, % 1.80 ham yağ, % 8.8 ham kül, %33.5
Nitrojensiz öz madde, %83.2 organik madde, % 92 kuru madde, % 40.3 ADF, %
44.2 NDF
Hastalık ve Zararlı Durumu : -
Tavsiye Edilen Bölgeler : Doğu Anadolu Bölgesi ve benzeri lokasyonlar
SAVAŞ YONCA
Tescil Yılı : 30 Nisan2003
Çeşit Sahibi Kuruluş : Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Islah Yöntemi : Çoklu sentetik çeşit ıslahı yöntemiyle ıslah edilmiştir.
Morfolojik Özellikleri :
- Çok daha fazla ince içi dolu sap ve yaprak üretmekte,
- Ana sap daha fazla dallanmakta,
- Yaprakçıkları daha küçük ve uzun ince
- Kayseri ve Bilensoy-80 çeşidinden daha fazla YAI (yaprak alan indeksi) oluşturmakta,
- Bitki boyu 53-87,4 cm civarındadır
Tarımsal Özellikleri :
Verim Özellikleri:
Teknolojik Özellikleri :
Kuru madde: %92,5-93,8, Ham protein: % 16,3-20,4, Ham lif: % 24,6-27,7,Ham yağ: %1,42-2,10,
NDF: % 42,6, ADF: % 38,9
Hastalık ve Zararlı Durumu : -
Tavsiye Edilen Bölgeler :Doğu Anadolu Bölgesi ve benzeri lokasyonlar.
- TAVLAŞ ÇAYIR ÜÇGÜLÜ (T.pratense)
Tescil Yılı : 2008
Çeşit Sahibi Kuruluş : Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Islah Yönntemi : Ana hat seleksiyonuyla ıslah edilmiştir.
Morfolojik Özellikleri:
- Bol yapraklıdır ve dallanma sayısı fazladır
- Sap uzunluğu orta
- Sap kalınlığı orta
- Bitki boyu 78,1 cm
- Gövde ve yaprak az tüylü
- Çiçek rengi pembe
Tarımsal Özellikleri:
Verim Özellikleri:
- Doğu Anadolu Bölgesi şartlarında Yeşil ot verimi 8195.7 kg/da
- Kuru ot verimi 1602.2 kg/da,
- Tohum verimi ortalama 40 kg/da
Teknolojik Özellikleri:
- Ham protein oranı %14,4
- Ham selüloz oranı %22,0
- Ham yağ oranı %2,3
- Ham kül oranı %9,7
- Organik madde oranı % 81,7 dir
- Kuru madde: % 91,4
Hastalık ve Zararlı Durumu : Hastalıklarına ve zararlılara karşı dayanımı iyidir
Tavsiye Edilen Bölgeler : Doğu Anadolu Bölgesi ve benzeri lokasyonlar.
TAYA DOMUZ AYRIĞI( Dactylis glomerata)
Tescil Yılı : 2015
Çeşit Sahibi Kuruluş : Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Islah Yöntemi : Sentetik Varyete Islahı yöntemiyle geliştirilmiştir.
Morfolojik Özellikleri:
- Bol yapraklıdır ve dallanma sayısı fazladır.Sap uzunluğu uzun,Sap kalınlığı ince,Bitki boyu 98,8 cm dir.
- Tarımsal Özellikleri:
- Erkenci bir çeşittir
- Soğuk şartlara dayanımı iyidir
- Biçimden sonra iyi gelişme gösterir
- Yılda 1-2-3 biçim vermektedir
Tarımsal Özellikleri:
- Mera tipi amacıyla kullanılmaktadır.
- Başaklanma gün sayısı:125
- Yeşil ot verimi 2423,0 kg/da
- Kuru ot verimi 760,8 kg/da
Teknolojik Özellikleri:
- Kuru madde %93.27
- Ham protein oranı %10,22
- Ham lif oranı %23,38
- Ham yağ oranı %1,92
- NDF %64,01
- ADF % 23,74
- NYD %102,3
Hastalık ve Zararlı Durumu: Hastalıklara ve zararlılara dayanımı iyidir.
Tavsiye Edilen Bölgeler : Tüm bölgelerde tavsiye edilmektedir.
- DOĞU YILDIZI DOMUZ AYRIĞI (Dactylis glomerata)
Tescil
Yılı : 2015
Çeşit Sahibi
Kuruluş: Doğu Anadolu
Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Islah Yöntemi : Sentetik Varyete Islahı yöntemiyle geliştirilmiştir.
Morfolojik
Özellikleri:
- Bol yapraklıdır ve dallanma sayısı fazladır
- Sap uzunluğu uzun,Sap kalınlığı ince,Bitki boyu 96,7
cm dir.
Tarımsal
Özellikleri:
- Erkenci bir çeşittir
- Soğuk şartlara dayanımı iyidir
- Biçimden sonra iyi gelişme gösterir
- Yılda 1-2-3 biçim vermektedir
- Mera tipi amacıyla kullanılmaktadır.
Başaklanma gün sayısı:125
Verim
Özellikleri:
- Yeşil ot verimi 2449
kg/da
- Kuru ot verimi
700,3 kg/da
Teknolojik Özellikleri:
- Kuru madde %93.20
- Ham protein oranı %12,53
- Ham lif oranı %28,74
- Ham yağ oranı %1,75
- NDF %68,26
- ADF % 38,87
- NYD %79,9
Hastalık ve Zararlı Durumu: Hastalıklara ve zararlılara dayanımı iyidir.
Tavsiye Edilen Bölgeler:Tüm bölgelerde tavsiye edilmektedir.
- AYFAM DOMUZ AYRIĞI (Dactylis glomerata)
Tescil
Yılı : 2015
Çeşit Sahibi
Kuruluş: Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Islah Yöntemi : Sentetik Varyete Islahı yöntemiyle geliştirilmiştir.
Morfolojik
Özellikleri:
- Bol
yapraklıdır ve dallanma sayısı fazladır.
- Sap uzunluğu
uzun,Sap kalınlığı ince,bitki boyu 99,5
cm dir.
Tarımsal
Özellikleri:
- Erkenci bir çeşittir.
- Soğuk şartlara dayanımı iyidir
- Biçimden
sonra iyi gelişme gösterir
- Yılda 1-2-3 biçim vermektedir
- Mera tipi amacıyla kullanılmaktadır.
- .Başaklanma gün sayısı:126
Verim
Özellikleri:
- Yeşil ot
verimi 2424,6 kg/da
- kuru ot
verimi 754,7 kg/da
Teknolojik Özellikleri:
- Kuru madde %92.91
- Ham protein oranı %15,69
- Ham lif oranı %28,61
- Ham yağ oranı %2,31
- NDF %61,61
- ADF % 33,75
- NYD %94,5
Hastalık ve Zararlı Durumu: Hastalıklara ve zararlılara dayanımı iyidir.
Tavsiye Edilen Bölgeler : Tüm bölgelerde tavsiye edilmektedir.
