1. Ricania japonica (Yalancı kelebek) (Hemiptera: Ricaniidae)'ya karşı Geliştirilen Yerli Işık+Su Kombine Tuzağı ve Kullanımı

TAGEM tarafından desteklenerek 2017-2019 yıllarında Rize ilinde yürütülen proje çalışmaları kapsamında Ricania japonica'ya karşı Yerli Işık + Su Kombine Tuzağı geliştirilmiştir.

Türkiye'de Doğu Karadeniz Bölgesi çay ve kivi üretimi ve yetiştiriciliği açısından önemli bir yere sahiptir. Bu alanlarda görülen Ricania japonica polifag bir zararlı olup çay ve kivi yanı sıra asma, yabani böğürtlen, incir ve fasulyede bulunmaktadır. Zararlının nimf ve erginleri bitkilerin öz suyu ile beslenerek zarar yapmaktadır.

Türkiye'de çay alanlarında kimyasal mücadele uygulanmaması nedeniyle zararlıyla mücadelede biyoteknik mücadele yöntemlerinden Yerli Işık + Su kombine tuzakları geliştirilmiştir.

Doğada ilk Ricania japonica erginlerinin görülmesiyle birlikte Yerli Işık + Su Kombine tuzaklarının 1 adet/dekar asılması önerilmektedir. Biyoteknik mücadele yöntemlerinin uygulanmasıyla insan ve çevre sağlığı korunarak, ülke ekonomisine katkı sağlanacaktır.

​

2. TÜBİTAK KAMAG 1007 Projesi kapsamında geliştirilen Yerli Akdeniz meyvesineği besin cezbedicisi ve kova tipi tuzağı

Akdeniz Meyvesineği Türkiye Bitki Karantinası Yönetmeliği'ne göre Türkiye'de Sınırlı Olarak Bulunan ve İthale Mani Teşkil Eden Karantinaya Tabi Zararlı Organizmalar grubunda, EPPO (European Plant Protection Organization)'ya göre A2 listesinde karantina zararlısıdır. Meyvede toleransı sıfır olduğu için, satışa sunulan bulaşık meyvelerle başka ülkelere bulaşma ihtimali nedeniyle ürünün yurt dışına çıkışı ve ihracatı engellenmektedir. Üreme kapasitesinin yüksek olması, 300'e yakın konukçu varlığı ve doğrudan meyvede zarar yapması nedeniyle zararlı ile mücadele yapılmadan üretim yapmak mümkün olamamaktadır.

Bu zararlıya karşı kimyasal mücadeleye alternatif ve en etkili biyoteknik yöntemler Kitle Halinde Tuzakla Yakalama (KHTY) ve Kısır Böcek Salım Tekniği'dir. KHTY, bir zararlının cezbedici renge, kokuya, besine, eşeysel feromona veya bunların kombinasyonuna yönelmesinden yararlanılarak hedef alanda çok sayıda bireyinin yakalanması ve zararın azaltılmasıdır. Türkiye'de yerli tuzak, feromon ve cezbedici üretimi yapılmadığı için Tarım ve Orman Bakanlığı (TOB) ile firmalar tarafından her yıl yüklü miktarda feromon ve besin tuzakları ile feromon yayıcı ithal edilmektedir. Bu dışa bağımlılık ve kimyasal mücadelenin yarattığı çevre sağlığı sorunları üretim alanlarına paralel olarak arttığından, biyoteknik mücadele ürünlerinin yerli kaynaklarla daha ucuza üretilmesi büyük önem taşımaktadır.

Farklı disiplinlere sahip araştırma kurumları (Proje Yöneticisi Kuruluş: Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ve Proje Yürütücüsü Kuruluşlar: Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü ve Mühendislik Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü ile TARKİM Bitki Koruma San. ve Tic. A.Ş. bir araya gelerek 118G006 No'lu TÜBİTAK KAMAG-1007 projesinde Akdeniz meyvesineği için bir besin cezbedici ve kova tipi tuzak geliştirmiştir. Şu anda ruhsatlandırma işlemi devam etmekte olup gerekli izinler alındıktan sonra TARKİM A.Ş. tarafından üretilip satışa sunulması beklenmektedir.

Kapakları %1,5 deltamethrin solüsyonu ile ilaçlanarak hazırlanan tuzaklar hem rengi hem içinde bulunan besin cezbedici sayesinde Akdeniz meyvesineği erginlerini yakalamaktadır. Turunçgil bahçelerinde ilk erginlerin yakalanmaya başlaması ile birlikte yaklaşık ağustos sonu-eylül başında bahçelere 5 tuzak/da yoğunluğunda asılır ve hasat tamamlanıncaya kadar bahçelerde bırakılır.

3. Steril Böcek Salım Yöntemi (SIT) için Mutant Akdeniz meyvesineği'nin kitle üretimi ve kısırlaştırılmış bireylerin uygulama alanına salımı

Akdeniz meyvesineği ile mücadelede, gıda ve çevre güvenliği nedeni ile kimyasal mücadeleye alternatif en etkili ve geniş alan uygulaması olan Biyoteknik Mücadele Yöntemlerinden SIT başarılı bir şekilde kullanılmaktadır.

Akdeniz meyvesineği'nın kitle üretimi her iki tarafı tül ile kaplı alüminyum ergin kafeslerinde 25±1ºC sıcaklık, %65±5 orantılı nem ve 16 saat aydınlık, 8 saat karanlık laboratuvar koşullarındaki iklim odalarında yapılmaktadır. Ergin bireylerin çıktıktan 4-5 gün sonra çiftleşme olgunluğuna gelmekte ve dişilerin bıraktığı yumurtalar günlük olarak toplanmaktadır. SIT yönteminde zararlının yumurta döneminde dişi bireyler elimine edilerek sadece erkek bireyler kitle halinde üretilmektedir. Yumurta ekimi yapılan tepsiler üst üste yerleştirilmekte, yumurta açılımı ve larva gelişimi için ortalama 10 gün kontrollü iklim odasında inkübasyona tabi tutulmaktadır. Olgun larvalar zıplayarak talaşta pupa olmaktadır. Günlük olarak talaş elenmekte ve pupalar ayrılarak elde edilmektedir. Laboratuvarda kitle üretimi yapılan mutant bireylerin pupa döneminde renkleri belirleyicidir. Erkek sinekler kahve renkli, dişi sinekler ise beyaz renkli pupalardan çıkış yapar. Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Laboratuvarında 50 milyon/hafta kapasitede Akdeniz meyvesineği'nin kitlesel üretimi yapılmaktadır.

Işınlamadan önce pupalar doğal bireylerden ayırt edilmeleri için floresan boya (Day-Glo^® tozu) ile işaretlenmektedir. İşaretlenen Akdeniz meyvesineği pupaları açılmadan iki gün önce kısırlaştırmak amacı ile ışınlanmaktadır. Işınlanmış pupalardan 48 saat sonra çıkan kısır ergin bireyler su ve ergin besini içeren yetiştirme kafeslerine yerleştirilir. Çiftleşme olgunluğuna gelen kısırlaştırılmış erkek bireylerin, daha önceden belirlenen farklı salım noktalarından haftalık olarak yerden salımı yapılmaktadır.