Bölüm Tanıtımı ve Görevleri
Tarım ürünlerinde bulunan zararlılar ve bunlarla savaşım yollarını araştırmak amacıyla 15 Şubat 1931 yılında kurulmuş olan Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü'nde Entomoloji konusundaki çalışmalar aynı yıl başlamıştır. Kuruluşundan bu yana Entomoloji Laboratuvarı olarak çalışmalarına devam eden Ziraat Yüksek Mühendisleri; böcekler, akarlar, nematodlar, bazı memeliler ve kuşlar üzerinde çalışmalarını ilk 10 yıl az sayıdaki personel ile yürütmüştür. Daha sonra personel sayısının artması ile birlikte "Entomoloji Bölümü" adı altında laboratuvarlar oluşturularak başarılı çalışmalar sürdürülmüştür.
Bitki Zararlıları Bölümünün Görevleri aşağıda kısaca özetlenmiştir:
> Kültür bitkilerinde sorun olan böcekler, akarlar, nematodlar, memeliler ve kuşların teşhisi, yayılışı ve mücadele metotlarını belirlemek,
> Araştırma projeleri yürütmek ve elde edilen sonuçları eğitim ve bilimsel yayınlarla uygulamaya sunmak,
> Bölgeye özgü böcekler, akarlar, nematodlar, memeliler ve kuşların koleksiyonunu yapmak,
> Uluslararası organizasyonlarda görev almak, AB uyum yasaları çerçevesinde bitki sağlığı yönünden projeler hazırlamak ve yürütmek,
> Uluslararası ve ulusal kongreler, workshoplar ve toplantılar düzenlemek, bunlara bildirilerle katılmak,
> Uluslararası ve ulusal dergilerde raportörlük yapmak,
> Böcekler, akarlar, nematodlar, memeliler ve kuşlar ile ilgili Zirai Mücadele Teknik Talimatları, Entegre Mücadele Teknik Talimatları ve Standart İlaç Deneme Metotları hazırlamak,
> Bakanlığın Bitki Koruma Ürünlerini Ruhsatlandırma ve Bitki Karantinası gibi çeşitli komisyonlarında görev almak,
> Karantina organizmaları ile ilgili zararlı risk analizlerini yapmak ve bu konuda Bakanlığımıza danışmanlık hizmeti vermek,
> Kurum çalışmalarında başta üniversite olmak üzere ihracatçı birlikleri ve diğer kurumlarla işbirliği yapmak,
> Gerektiğinde pestisitlerin ve biyoteknik materyalin biyolojik etkinliklerini araştırmak,
> Çalışma konuları ile ilgili uygulama kuruluşlarında bitki koruma alanında çalışan teknik personele eğitim vermek, kitap, kitapçık, çiftçi broşürü v.b. hazırlamak,
> Ziraat Fakültelerinde okuyan öğrencilere staj eğitimi vermek,
> Bölge çiftçileri için ücretsiz danışmanlık yapmak,
> Çiftçilerimiz için Bakanlığımızca hazırlanan YAYÇEP programlarına entomoloji konuları ile ilgili eğitimler ve yayın hazırlamak,
> Pestisitlerin doz düşürme veya artırma çalışmalarını yapmak,
> Yurtdışından Türkiye'ye deneme ve ticari amaçla gelen bitkisel materyali karantina yönünden incelemek,
> Türkiye'de meyve fidanlarının sertifikalandırılması ile ilgili analizler yapmak.
Meyve ve Bağ Zararlıları Laboratuvarı
Meyve ve Bağ Zararlıları Laboratuvarı, 1931 yılından beri Ege Bölgesi'nin önemli ürün gruplarında görülen zararlılar ile ilgili çalışmalar yürütmektedir. Yapılan çalışmalar sonucunda; başta elma, turunçgil, zeytin, şeftali, kiraz ve incir olmak üzere bir çok üründe önemli bulgular elde edilmiş ve uygulamaya verilmiştir. Elde edilen veriler ışığında entegre mücadele projeleri yapılmış ve tahmin uyarı uygulamaları bölge çiftçilerine aktarılarak pestisit kullanımı en aza indirilmiştir. Dünyada yapılan güncel araştırmalara paralel biyoteknik, biyolojik mücadele ve organik tarım çalışmaları yapılarak bölge çiftçisine aktarılmıştır. Şu an itibariyle başta İhracatçı Birlikleri ve üniversiteler olmak üzere birçok kurumla işbirliği halinde projeler yürütülmektedir. Türkiye'nin Akdeniz meyvesineği ile bulaşık olması nedeniyle başta Japonya olmak üzere Uzakdoğu ülkeleri Türkiye'den hiçbir yaş meyve ve sebze almamaktadır. İhracatçı Birlikleri desteğiyle Enstitümüz Meyve ve Bağ Zararlıları Laboratuvarı tarafından yürütülen araştırmalar 2009 yılında sonuçlanarak 2010 yılında ihracat başlamıştır. Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü'nün yaptığı bilimsel çalışma Türkiye'de bir ilk olup tüm ülke yararına sonuçlanmıştır.
Bağ Zararlıları ile ilgili Salkım güvesi, bağ thripsleri, kırmızı örümcekler, maymuncuk, unlubit gibi mücadele edilmediğinde ürün alınmasını engelleyen ve üreticiyi ekonomik anlamda zarara uğratan bağ zararlılarının biyolojisi, doğal düşmanları, yayılışı, zararı ve mücadelesi konularında çalışılmış; elde edilen sonuçlar uygulamaya aktarılmıştır. Ayrıca laboratuvarın çalışma konusu olan üzümsü meyvelerden çilek alanlarındaki faunistik çalışmalar tamamlanmış, çileklerde zararlı Maymuncuk türlerinin biyolojileri, zarar şekli ve biyolojileri üzerine etki eden abiyotik faktörler incelenmiştir. Münferit bitki koruma projelerinin yanı sıra yetiştirici kuruluşlarla işbirliği yapılan Organik Sultani Çekirdeksiz Üzüm Yetiştiriciliği ve Organik Şaraplık Üzüm yetiştiriciliği projelerinde bağ zararlılarının yönetimi ve popülasyon değişimleri konusunda görev alınmıştır. Ana zararlı olan Salkım güvesi' ne karşı Tahmin-Uyarı Sistemi uygulamaya aktarılmıştır. Yumurtaya etkili preparatların Tahmin-Uyarı sistemi içerisinde kullanım zamanı pratiğe verilmiştir. Çevre dostu Bacillus thuringiensis'li preparatların Ege Bölgesi'nde Salkım güvesi mücadelesinde ilk kez kullanım zamanı, uygulama şekli ve dozu belirlenmiştir. Bağ maymuncukları ile kimyasal mücadeleye alternatif mekanik mücadele metodu uygulamaya verilmiştir. Salkım güvesi ile mücadelede insektisit kullanımına alternatif bir yöntem olan çiftleşmeyi engelleme tekniği başarılı bulunarak ilk kez uygulamaya aktarılmıştır. Bu projenin devamı niteliğinde çiftleşmeyi engelleme yöntemi Ege Bölgesi'nde özellikle organik üzüm yetiştiriciliği yapan üretici ve firmalarla işbirliği içerisinde toplam 7000 da alana yaygınlaştırılmıştır. Tüm araştırma çalışmalarının sonuçları baz alınarak 1995 yılından itibaren bağda Entegre mücadele projesi yürürlüğe konmuştur. Bu projenin 5'er yıllık 3 dilimi uygulama kuruluşları ile işbirliği içinde yürütülmüştür. Araştırma projelerinden elde edilen yeni bulgulara da Entegre mücadele programlarında yer verilmektedir. "Manisa ve İzmir ili Bağ Alanlarında Salkım güvesi'nin Doğal Düşmanlarının ve Doğal Etkinliklerinin Belirlenmesi Projesi" ele alınmış, proje kapsamında yumurta parazitoiti Trichogramma euproctidis ve T. brassicae ilk kez zararlının yumurtalarında saptanmıştır.
Karantina zararlısı Çiçek thripsi'nin İhracat sırasında meyve ve sebzelerde saptanması durumunda bulaşık ürünlerin dönmesi ve ülkemizin ihracatının engellenmesi nedeniyle yaşanan sıkıntılar üzerine yürütülen "İhracata Yönelik Sofralık Üzüm ve Çilekte Sorun Olan Frankliniella occidentalis'in Depo Koşullarındaki Mücadelesi Projesi" kapsamında, Yuvarlak Çekirdeksiz üzüm ve Camarosa çilek çeşidinde fosfin (PH3) gazının zararlının tüm biyolojik dönemlerinde %100 ölüm meydana getirdiği doz ve süresi belirlenmiştir. Bu çalışmadan elde edilen veriler ışığında 'Depolanan yaş meyve ve sebzede Frankliniella occidentalis Pergande (Thysanoptera: Thripidae) için fumigasyon standart ilaç deneme metodu' hazırlanmıştır.
Hububat, Ambar ve Genel Zararlılar Laboratuvarı
Hububat zararlıları konusunda, 1931 yılından beri Ege Bölgesi hububat alanlarında görülen zararlılar ile ilgili çalışmalar yürütülmektedir. Şimdiye kadar yürütülen çalışmalar ile bölge hububat alanlarında bulunan zararlılar ve bu zararlıların mücadelesine yönelik önemli bulgular elde edilmiş ve uygulamaya verilmiştir. Ülkemiz buğday tarımının en önemli zararlısı olan Süne'nin mücadelesine yönelik olarak zararlının Ege Bölgesindeki kışlakları, türleri, bulunuş oranları, doğal düşmanları ve mücadeleye esas biyolojik kriterleri tespit edilmiştir. Bu kapsamda her yıl düzenli olarak enstitümüz sorumluk alanındaki (Balıkesir, Çanakkale, Manisa, Uşak, Denizli, Aydın, Muğla, İzmir, Kütahya) illerinde teknik elemanlara eğitimler düzenlenmiş ve " Ege Bölgesinde Süne Mücadelesi" isimli kitap hazırlanarak teknik elemanlara dağıtılmıştır. Buğday ve mısır entegre mücadele projeleri yapılmış, birçok çiftçi ile birlikte bu çalışmalar yürütülmüş ve kazanımlar entegre teknik talimat kitapçıkları ile ülke tarımına sunulmuştur. Dünyada yapılan güncel araştırmalara paralel olarak yürütülen biyoteknik ve biyolojik mücadele çalışmaları bölge çiftçisine aktarılmıştır. Son yıllarda yürütülen ülkesel süne projesi kapsamında Ege bölgesi koşullarında Süne (Eurygasterspp. Heteroptera: Scutelleridae)'ninbuğday'da meydana getirdiği ürün kayıpları ve buna bağlı olarak kimyasal mücadelede baz olarak alınması gereken ekonomik zarar eşikleri belirlenmiştir.
Ambar Zararlıları ile ilgili çalışmalar1941 yılındanbu yana sürdürülmektedir. Denizli ve Uşak illerinde, depolanmış baklagillerde bulunan Bruchidaefamilyası türleri ve zararları üzerinde araştırmalar konulu proje yürütülmüştür. Manisa ve İzmir illerinde depolanmış kuru üzümlerde zarar yapan Lepidoptera ve Coleopteratakımlarına bağlı türler, yaygınlık ve yoğunluklarının belirlenmiştir.
Genel Zararlılar laboratuvarı; bölgenin çözüm bekleyen problemlerinin artmasıyla laboratuvarın yeniden kurulması zorunlu hale gelmiştir.
Sebze, Yem, Endüstri ve SüsBitkileri Zararlıları Laboratuvarı
Sebze ve yem bitkileri zararlıları konusunda, Ege Bölgesinde yemeklik baklagillerde, lahanada, enginar, hıyar, domates, patlıcan, patates, kabak ve hıyar gibi sebzelerde ülkesel ve bölgesel araştırmalar yürütülmüş bu sebzelerde sorun olan ekonomik öneme sahip olan zararlılar saptanarak bunlara karşı mücadele yöntemleri geliştirilerek ürün kaybı önlenmiştir.
Örtüaltı sebze yetiştiriciliğinde yürütülen entegre mücadele projesinde, Ege Bölgesi örtüaltı yetiştiriciliğinde zararlılara karşı çok az veya hiç ilaç kullanılmadan ürün elde edilmiştir. Bu proje çerçevesinde geliştirilen biyoteknik yöntemler içinde değerlendirilen kitlesel yakalamada oldukça etkin olan sarı yapışkan tuzaklar, Ege bölgesinde yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. FAO tarafından desteklenen bir araştırmada da örtüaltı domates yetiştiriciliğinde kimyasal girdiyi en aza indirmek için entegre mücadele araştırma sonuçlarının uygulamaya aktarılması, üreticilere uygulamalı olarak öğretilmesi ve yayımının yapılması amacıyla Muğla-Fethiye İlçesinde 2002-2003 yıllarında örtüaltı domates yetiştiriciliğinde çalışmalar yürütülmüştür. Muğla'da örtüaltı domates yetiştiriciliğinde, 2002-2004 yıllarında, entegre ürün yönetim programının oluşturulması amacıyla ele alınan bir diğer projede de üniversite ve özel sektör işbirliği yapılmış bir çok alt disiplin bir arada çalışmış, araştırmalar sonucunda örtü altı domates yetiştiriciliğinde Entegre Ürün Yönetimi programı belirlenmiştir.
TÜBİTAK tarafından desteklenen Ülkesel Patates Tohumluk Üretim Sisteminin Geliştirilmesine yönelik bir araştırma projesi kapsamında 2005-2009 yıllarında Kütahya, Burdur ve Isparta'da zararlılar yönüyle çalışmalar yapılarak patates tohumluk üretim alanının belirlenmesine katkı sağlanmıştır.
Enstitümüz Sebze ve Yem Bitkileri Zararlıları Laboratuvarı koordinatörlüğünde yürütülen "Ülkesel Tuta absoluta (Lepidoptera:Gelechiidae) projesi" kapsamında 2011-2014 yıllarında çalışılan alt projelerle zararlının yayılışı, doğal düşmanları, biyoteknik mücadele yöntemleri belirlenmiştir.. Biyoteknik yöntemler kapsamında Ege Bölgesinde İzmir ve Manisa illerinde tarla domates yetiştiriciliğinde feromon+su tuzakları, Muğla'da örtüaltı domates yetiştiricliğinde feromon+su ve feromon+ışık+su tuzaklarının T.absoluta'ya karşı Kitle Halinde Tuzakla Yakalama kapsamında etkinlikleri belirlenerek, sonuçlar üreticilerin kullanımına sunulmuştur.
Endüstri ve süs bitkileri zararlıları laboratuvarı tarafından Ege Bölgesi'nde pamuk, tütün, ayçiçeği, haşhaş ve susam gibi endüstri bitkileri ile nergis, gül, karanfil ve kasımpatı gibi süs bitkilerinde araştırmalar yürütülmüş, sorun olan ve ekonomik öneme sahip zararlıların biyolojisi, doğal düşmanları, yayılışı, zararı ve mücadelesi konularında çalışılarak elde edilen bulgular uygulamaya aktarılmıştır.
Pamukta ekonomik öneme sahip zararlılardan Pamuk yaprakbiti Aphis gossypii (Glov.) (Hemiptera: Aphididae)'nin biyolojisi ve popülasyon değişimini etkileyen faktörler çalışılarak, elde edilen veriler zararlının mücadelesinde uygulamaya aktarılmıştır.
Pamukta entegre mücadele projeleri yapılmış, bu çalışmalardan elde edilen bulgular Ege Bölgesi üreticilerine yapılan eğitimlerle aktarılmış, Entegre Mücadele Teknik Talimatı kitapları hazırlanarak ülke tarımına sunulmuştur.
Tütün zararlıları ile ilgili üretici kitapçığı hazırlanarak Ege Bölgesi üreticilerinin yararlanması sağlanmıştır. Tıbbi ve aromatik bitkilerden kekik bitkisinin Denizli ve Manisa İllerindeki ana zararlısı ve ekonomik öneme sahip diğer zararlı türleri tespit edilmiştir.
Karaburun İlçesi için önemli bir gelir kaynağı olan nergisin önemli sorunlarından nergis soğan sineklerine karşı üreticiler arasında yaygınlık bulmayan sıcak su uygulamasının etkili bir mücadele yöntemi olduğu, demonstrasyon çalışmalarıyla gösterilmiştir.
Ege Bölgesi'nde yaygın ekim alanı olan farklı pamuk çeşitlerinde emici böceklerin popülasyon değişimi ile verim ve kaliteye etkileri ile ilgili proje çalışması tamamlanmıştır. Emici böceklere karşı pamuk çeşit tercihinin tüylülük özelliklerine göre yapılarak Entegre mücadele programlarında kullanılabilmesi için emici böceklere karşı çeşitlerin tüylülük özelliklerine göre tercih edilmesi ortaya konmuştur.
Ayrıca laboratuvarda, dünyada yapılan güncel araştırmalara paralel olarak pamuk ve kesme çiçeklerde kaioromon ve yapışkan tuzakların birlikte kullanımı ile thrips türlerine karşı biyoteknik mücadele çalışmaları devam etmektedir.
Nematoloji Laboratuvarı
Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Nematoloji Laboratuvarı bünyesinde 1960'lı yıllardan bu yana pek çok survey çalışması yürütülmüştür. Bu çalışmalar daha sonraki yıllarda yapılan kapsamlı projelere temel oluşturmuştur. Projeler kapsamında, meyve ve bağlarda sorun olan Kök-ur nematodları, Turunçgilnematodu (Tylenchulussemipenetrans), Kamalı nematodlar (Xiphinemaspp.)'ın kurulu bahçe ve fidanlıklardaki bulaşıklık durumları araştırılmış, çeşit çalışmaları yapılmıştır. Patates dikim alanlarında Patates çürüklük nematodu (Ditylenchusdestructor) ve Patates kist nematodları (Globoderaspp.) ile ilgili çalışmalar yürütülmüştür. Bölgedeki sebze seralarında üreticilerin en büyük problemlerinden biri olan Kök-ur nematodları ile mücadelede solarizasyonun etkisi araştırılmış, metil bromid uygulama dozunun azaltılması amacıyla seralarda kullanılmak üzere orgalloy katkılı polietilen örtü denenmiş ve oldukça etkili sonuçlar alınmıştır. Bölgemiz çeltik üretim alanlarında önemli bir sorun olan karantina zararlısı Çeltik beyaz uç nematodu (Aphelenchoidesbesseyi)'nun mücadelesi üzerine yapılan çalışmalarda, sıcak su yöntemi kullanılarak bulaşık tohumlardaki nematodların %100 öldürülmesi sağlanmıştır. Çalışmanın önemli bir çıktısı da, projeden elde edilen veriler doğrultusunda söz konusu nematodun tohumluk çeltik sertifikasyonuna esas hastalık ve zararlılar listesine dahil edilmiş olmasıdır.
Laboratuvar personeli, Tarım Bakanlığı destekli projelerin yanı sıra Avrupa Birliği'ne uyum çerçevesinde yürütülen Twining projesi, TUBİTAK ve Dünya Bankası gibi dış kaynaklı projelerde aktif olarak görev almıştır. Bu sayede elde edilen imkanlarla laboratuvarın alet-ekipman yönüyle altyapı donanımı da kuvvetlendirilmiştir.
