​

KAYISI ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ

ZİRAİ DON SONRASI MEYVE AĞAÇLARINDA ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER​

Zirai don, özellikle erken ilkbaharda meydana gelen ve meyve ağaçları için oldukça yıkıcı olabilen bir iklim olayıdır. Bu tür don olayları sonrası meyve ağaçlarında alınması gereken tedbirler, hasarın etkilerini azaltmak ve gelecek yıllarda benzer durumların önüne geçebilmek için büyük önem taşır. İşte zirai don sonrası meyve ağaçlarında alınması gereken tedbirler:

1. Hasar Tespiti ve Değerlendirmesi

İlk adım, donun neden olduğu hasarın doğru bir şekilde tespit edilmesidir. Bu süreçte:

• Ağaçların çiçek, sürgün ve yapraklarında don hasarının hangi seviyede olduğunu gözlemlemek gereklidir.
• Hasar tespitinin ardından, zarar gören alanların belirlenmesi ve öncelikli olarak bu ağaçlara yönelik tedbirler geliştirilmesi önemlidir.

2. Zararlanmış Sürgünlerin Budanması

Don nedeniyle zarar gören sürgünler ve dallar, ağacın enerji kaybına yol açar ve potansiyel hastalıkların yayılmasına zemin hazırlayabilir. Bu nedenle:

• Donmuş sürgünler ve dallar, temiz bir şekilde budanmalı ve zarar görmüş bölümler çıkarılmalıdır.
• Budama, sadece don sonrası değil, ağacın sağlıklı bir şekilde gelişmeye devam etmesi için genel bakımda da büyük önem taşır.

3. Ağaçların Korunması İçin Fiziksel Önlemler

Zirai donun etkilerini azaltmak için fiziksel koruma yöntemleri uygulanabilir:

• Örtüleme Yöntemleri: Ağaçlar, gece saatlerinde oluşabilecek don riskine karşı kumaş örtüler, naylon örtüler veya yapay bariyerler ile korunabilir. Bu örtüler, özellikle erken çiçeklenme dönemindeki meyve türleri için önemlidir.
• Duman ve Sis Yöntemi: Donun etkisini azaltmak için, bazı çiftçiler geceleyin meyve bahçelerinde dumanlandırma veya su buharı salma gibi yöntemler kullanmaktadır. Bu, havadaki sıcaklığın biraz yükselmesini ve donun etkisini azaltmasını sağlayabilir.

4. Sulama ve Su Yönetimi

Don sonrası uygun sulama teknikleri, ağaçların yeniden sağlıklı bir şekilde gelişmesine yardımcı olabilir:

• Sulama özellikle yaz aylarında yapılmalı, toprağın nem seviyesi düzenli bir şekilde kontrol edilmelidir. Su kaybı, meyve ağaçlarında strese yol açabilir, bu yüzden dönemsel sulama yaparak ağaçları güçlendirmek önemlidir.
• Ancak, çok fazla su vermek de kök çürümesine yol açabilir, bu nedenle sulama dikkatlice yapılmalıdır.

5. Bitki Besleme ve Gübreleme

Zirai don sonrası meyve ağaçlarının toparlanabilmesi için uygun besleme ve gübreleme önemlidir:

• Don nedeniyle stres altında kalan ağaçlar, uygun azot, fosfor, potasyum gibi besin maddeleri ile desteklenmelidir.
• Ayrıca, don zararı sonrası ağaçların yapraklarında mikro besin eksiklikleri görülebileceği için kalsiyum, çinko, demir ve mangan gibi mikro elementler de verilmelidir.
• Organik gübreler ve hümik asit kullanımı, ağacın toprak sağlığını iyileştirerek kök gelişimini destekleyebilir.

6. Bitki Koruma Ürünleri

Zirai don sonrasında ağaçlar daha hassas hale gelir ve hastalıklarla mücadele edilmesi gerekebilir. Bunun için:

• Fungal (mantari), bakteriyel ve viral hastalıkların yayılmasını engellemek için, uygun pestisitler veya kültürel önlemler alınabilir.
• Ayrıca, don sonrası oluşan stres nedeniyle daha fazla zararlı (örneğin böcekler) görülebileceğinden, bu zararlılara karşı da uygun insektisitler uygulanabilir.
• Kullanılacak pestisitler, Tarım ve Orman Bakanlığı'nın Bitki Koruma Ürünleri veri tabanında yer alan ruhsatlı preparatlar arasından seçilmelidir.

7. Ağaçların SAğlıklı Kalabilmesi İçin Gerekli Ek Uygulamalar

Eğer aynı yıl içinde tekrar don riski varsa, meyve ağaçlarının bu duruma karşı dayanıklılığı artırılmalıdır:

• Ağaçların büyüme döneminde, gelişim hızlarını dengelemek için gerektiği kadar su ve besin takviyesi yapılmalıdır.
• Rüzgarın etkisiyle sıcaklık farklarının oluştuğu alanlarda ağaçları korumak için, rüzgar bariyerleri ve benzeri doğal engeller oluşturulabilir.

8. İklim Koşullarına Uygun Tür ve Çeşit Seçimi

Zirai donun sürekli bir risk oluşturduğu bölgelerde, bu tür olaylarla başa çıkabilen dayanıklı türlerin tercih edilmesi önemlidir:

• Don direncini artıracak ve adapte olabilecek uygun çeşitlerin geliştirilmesi, gelecekteki zararların önüne geçebilir.
• Erken çiçeklenmeyen veya geç çiçeklenen türler tercih edilerek, erken ilkbahar donlarına karşı korunma sağlanabilir.

9. Don İzleme ve Uyarı Sistemleri

Son olarak, don olayları öncesinde erken uyarı sistemleri kullanarak önceden tedbir almak faydalı olacaktır:

• Gelişmiş don izleme sistemleri, meyve bahçesinin çevresindeki sıcaklık değişimlerini takip ederek, don riski oluşmadan önce uyarı sağlayabilir.
• Bu tür uyarı sistemleri sayesinde, bahçelerde hızlı bir şekilde gerekli korunma önlemleri alınabilir.

Sonuç

Zirai don olayları, meyve ağaçlarında ciddi zararlara yol açabilen ve tarımsal üretimi tehdit eden doğal afetlerdir. Bu nedenle, don olayları sonrası alınacak tedbirler hem kısa vadede hasarı sınırlamak hem de uzun vadede sağlıklı ve verimli bir üretim için kritik öneme sahiptir. Yüksek verimli ve sağlıklı bir meyve üretimi için, bilimsel temele dayalı doğru tedbirlerin uygulanması gereklidir. Zirai don nedeni ile zarar gören üreticilerimize ve ülkemize geçmiş olsun.

Kamuoyuna saygı ile duyurulur.