Malatya il genelinde 29-30-31 Mart 2014 tarihlerinde ilçelere göre değişmekle birlikte orta ve yer yer kuvvetli don olayı meydana gelmiştir. Rakıma göre farklı fenolojik evrelerde bulunan kayısı ve diğer meyve türlerinde meydana gelen bu durum "Zirai Don" oluşmasına neden olmuştur. İl genelinde afet niteliğinde değerlendirilebilecek düzeyde meyve ağaçlarında olumsuz etkiler meydana getirmiştir.
Don hadisesinden önce ortalama mevsim sıcaklıklarının geçmiş yıllara göre daha yüksek seyretmesinin etkisiyle kayısı ağaçları fenolojik olarak 700-1100 metre rakımda küçük meyve, 1100-1500 metre rakımdaki alanlarda kısmen çiçek kısmen de taç yaprakları dökülüp kılıftan çıkma evresindedir. Rakımı 1500 metrenin üzerindeki alanlarda ise çiçeklenme, çiçeklenme başlangıcı ve kısmen tomurcuk safhasındadır. Diğer meyve türlerinde, elmada tomurcuk evresinde; kiraz/vişnede kısmen çiçeklenme ve tomurcuk evresinde iken cevizde dişi organların olgunlaşmaya başladığı safhadadır.
Belirtilen tarihlerde Malatya Meteoroloji İl Müdürlüğü'nce bildirilen sıcaklık değerleri ilçelere göre değişmekle birlikte 29.03.2014 tarihinde 7,8°C ile -2,8°C aralığında, 30.03.2014 tarihinde -1,1°C ile -8,2°C aralığında, 31.03.2014 tarihinde ise -1,5°C ile -6,9°C aralığında ve uzun süreli seyrettiği tespit edilmiştir.
Ölçülen sıcaklık dereceleri sonucunda da Malatya il genelinde farklı fenolojik evrelerde olan meyve ağaçlarında orta kuvvette ve kuvvetli don (Hafif don: 0°C ile -2.2°C, Orta kuvvette don: -2.2°C ile -4.4°C, Kuvvetli don: -4.4°C’den daha düşük) hadisesi meydana gelerek zarara yol açmıştır. Özellikle 30 Mart 2014 tarihinde esen soğuk ve şiddetli rüzgarın etkisi ile de meyve ağaçlarında soğuktan etkilenme daha fazla olmuştur.
Söz konusu düşük sıcaklık derecelerinden kaynaklanan meyve ağaçlarında meydana gelen zirai don afetinin etkilerinin ön tespiti amacı ile Malatya genelinde ilçeler bazında örneklik teşkil edecek şekilde rakım, topografik yapı, meyve ağaçlarının fenolojik evreleri, çeşit bazında yoğun yetiştiricilik yapılan bölgeler göz önünde tutularak tespit çalışması yapmak üzere Kayısı Araştırma İstasyonu Müdürlüğümüz, Malatya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ve ilgili İlçe Müdürlüğü teknik elemanlarından oluşan 5 adet ekip oluşturulmuştur. Teknik Ekipler tarafından 5-6-7 Nisan 2014 tarihlerinde bütün ilçelerimizde çalışmalar tamamlanarak tespit çalışmasına esas tutanak ve raporlar tanzim edilmiştir.
İlimiz genelinde bütün ilçe ve farklı fenolojik evrede ve rakımda bulunan meyve ağaçlarında 5-6-7 Nisan 2014 tarihlerinde lokal bazlı yapılan ön hasar tespit çalışması sonucunda İlimiz genelinde ortalama Kayısıda % 90-95, Cevizde %90-95, Elma’da % 75, Kiraz/Vişne de % 90, bir İlçemizde yoğun yetiştiriciliği yapılan Nar’da %100, Arapgir İlçemizde ise bağda %10 civarında hasar meydan geldiği tespit edilmiştir.
Zirai don afeti ile ilgili olarak yapılan tespitler ön hasar tespiti niteliğinde olduğundan, gerçek hasarın boyutlarının Mayıs ayı ortalarında netlik kazanacaktır.