Sofralık ve kurutmalık incirde; yüksek verimli, kaliteli, kuraklık, düşük sıcaklık, hastalık ve zararlılara dayanıklı, iç ve dış pazar isteklerine uygun çeşitlerin geliştirilmesi amacına uygun olarak araştırma çalışmaları yürütmek bölümümüzün temel görevleri arasındadır. Bu görevin gerçekleşmesi için seleksiyon ve melezleme gibi ıslah yöntemleri kullanılarak çeşit ve anaç seçimine yönelik araştırma projelerinin hazırlanması, uygulanması ve geliştirilen çeşitlerin değişik ekolojilerde adaptasyonu çalışmalarını yapmaktadır.
Sarılop klon seleksiyonu çalışması çerçevesinde 1982 yılında 86 Sarılop klonu tespit edilmiştir. Tesis edilen 86 tip Sarılop Klon Parselinde taze ve kuru meyve özellikleri ile olgunlaşma yoğunlukları açısından değerlendirilerek üstün özellikteki 25 klon belirlenmiştir.
Yurdumuzun Doğu Anadolu Bölgesi dışında kalan bölge ve yöreler taranmış ve 273 dişi incir çeşit veya tipi elde edilerek koleksiyona dahil edilmiştir. Aydın, İzmir ve Balıkesir yörelerindeki erkek incirler taranarak 58 çeşit veya tipi belirlenerek koleksiyona dahil edilmiştir.
Devam Eden Çalışmalar
- İncir genetik kaynakları muhafaza ve değerlendirme çalışmaları,
- Mutasyon ve Melezleme Islahı yöntemiyle üstün nitelikli yeni çeşit elde etme çalışmaları ,
- İncir (Ficus carica L.) Genetik Bağlantı (Linkage) Haritasının Oluşturulması
- Bursa Siyahı İncir Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi çalışmaları devam etmektedir.
Biten Projeler
- İncir Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi I. Dilim
Bu projenin birinci dilimi 2004-2008 yılları arasında yürütülmüştür. Söz konusu dönemde Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü'nden getirilip, Enstitimüz koleksiyon bahçesine dahil edilmiş olan incir çeşit ya da tiplerinin bazı morfolojik ve pomolojik karakteristikleri incelenmiştir. Önerilen yeni teklif proje ile 2010-2014 arası dönemde, projenin II. dilimi yürütülecek olup, bu bölümde mevcut incir tiplerinden morfolojik ve pomolojik karakteristikleri incelenmeyen çeşit ya da tiplerin özellikleri incelenmeye devam edilecektir. Kalite özellikleri açısından üstün performans gösteren 8 adet Bursa Siyahı tipinin morfolojik ve pomolojik değerlendirmeleri yapılacaktır. Uygun koşullar oluşursa Mardin, Batman, Siirt illerindeki ümitvar incir çeşit ya da tiplerin surveylerine ve Aydın koşullarına adaptasyon çalışmalarına devam edilecektir. Umurlu'da oluşturulan erkek incir çeşit ya da tiplerinin morfolojik ve pomolojik karakteristikleri belirlenecektir.
- Ülkemizde Ekonomik Öneme Sahip Bazı Meyve Türleri İle Asma Gen Kaynaklarının High-Throuhput Moleküler Yöntemlerle Tanımlanması
Bir çok bitkinin gen merkezi ve bunların yetiştiriciliği açısından uygun ekolojik koşullara sahip olan Türkiye, bu potansiyeli ile Dünya tarımında önemli bir yere sahiptir. Ülkemiz bitki gen kaynaklarının tanımlanması amacı ile DNA düzeyinde yürütülen çalışmaların sınırlı sayıda olduğu, özellikle asma ve meyve türlerindeki tanımlamaların morfolojik özelliklere dayandığı görülmektedir.
Bu çalışmada; ülkemiz üzüm, elma, armut, incir gen potansiyelinin DNA düzeyinde high-throughput teknoloji ile tanımlanarak türlere ait kesin genotip sayılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. CEQ-8000 Genetic Analysis System (Beckman Coulter) kapillari otomatik dizi analizi aleti kullanılarak gerçekleştirilecek araştırmada, toplam 1200 asma ve 987 meyve genotipi için AFLP (Amplified Fragment Length Polymorphsim) ve SSR (Simple Sequence Repeats) teknikleri kullanılacaktır. AFLP tekniğinde restriksiyon enzimleri (EcoRI/Msel) kesim bölgelerine yönelik ikili (di) selektif primerler, SSR tekniğinde ise bu amaçla geliştirilen lokus bölgeleri dikkate alınacaktır. Araştırmada sonuçlar tekniklere uygun programlarla (PHYLIP, PCO (Principal Co-ordinate Analizi), AFLP-SURV vb.) değerlendirilirken, genotiplere ait benzerlik ve farklılıklar için veri tabanı oluşturulacaktır.
Proje sonucu ile; genetik karakterizasyonu henüz moleküler düzeyde tanımlanmamış ülke gen kaynaklarının zenginliği ortaya çıkarılırken, türlere ait sonraki çalışmalarda kullanılabilecek önemli bir veri tabanıda oluşturulacaktır.
- İncirde Moleküler Islaha Geçiş, Önemli Karakterlere Bağlı Moleküler Markır Oluşturulması
Türkiye incirin (Ficus carica L.) genetik çeşitlilik merkezi içinde yer almaktadır. Linkage disequilibrium (LD) haritalaması veya ilişkilendirme haritalaması (association mapping) olarak ta bilinen ilişkilendirme analizi (association analysis), LD ye bağlı olarak markır-karakter ilişkisini belirleyen doğal populasyon bazında bir surveydir. Doğal populasyonlardaki genetik çeşitlilik fenotipik varyasyonla korelasyon gösteren polimorfizmleri tespit etmek için kullanılır. Çalışmanın amaçları; arzu edilen karakterlere (erkek/dişi ağaçlar, koyu/açık meyve rengi, partenokarpik/partenokarpik olmayan meyveler ve ilkbahar/yaz ürünü meyve oluşumu gibi) bağlı moleküler markırlar belirlemek ve erkek ve dişi incir genotipleri içerisindeki varolan genetik varyasyonları ortaya koymaktır. Erbeyli İncir Araştırma Enstitüsü (Aydın)'nde bulunan 47 erkek ve 49 dişi birey, erkek/dişi karakter haritalaması için, 96 adet dişi birey ise partenokarpi, meyve rengi, ve erkencilik/geççilik karakterlerinin haritalaması için bitki materyali olarak kullanılmıştır. Birbirine zıt fenotiplerdeki incir genotipleri (BSA-bulked segregant analysis- benzer bir uygulama) SRAP, ISSR, SSR, ve RAPD moleküler markırlarıyla taranmıştır. Karakterlerle ilişkili markırların bulunabilmesi için erkek/dişi populasyonu için 150 ve meyve rengi populasyonu için 157 olmak üzere toplam 307 moleküler markır oluşturulmuştur. İlişkilendirme analizi, populasyon yapısını dikkate alan General Linear Model (TASSEL GLM-Q) ile yapılmıştır. İlk populasyonda beş markır erkek/dişi fenotipinin %77'sini açıklamıştır. İkinci populasyonda ise iki markır, partenokarpi özelliğini %25, ve yaklaşık beş markır meyve dış ve iç rengini %40-48 oranında açıklayabilmiştir. Karakterlerle yakın ilişki gösteren markırların ıslah sırasında seleksiyon zamanını kısaltması ve daha etkili seleksiyon yapılmasını sağlaması beklenmektedir. UPGMA ve PCA (temel bileşenler analizi) genotipleri coğrafik bölgelerine göre ayırmamış fakat erkek ve dişi genotiplerde zayıf da olsa bir gruplaşma olduğu görülmüştür. Ayrıca, sonuçların incir ıslahı açısından önemi tartışılmıştır.
- Erkek İncir Çeşitlerinin RAPD Belirteçleri İle Akrabalık Derecelerinin Belirlenmesi
Çalışmanın amacı Aydın yöresinden seçilen ve İncir Araştırma İstasyonu'nda muhafaza edilen erkek incir (Ficus carica caprificus) çeşitlerinin RAPD belirteçleri ile soy ağacının çıkartılması ve bazı erkek incir çeşitlerinin ve klonlarının RAPD belirteçleri ile farklılığın ve akrabalık derecelerinin belirlenmesidir. Bitki materyalini 43 adet erkek incir çeşidi ve bazı çeşitlerin klonları oluşturmuştur. PCR tabanlı RAPD yöntemi ile yapılan birinci ve ikinci çalışmalarda sırasıyla toplam 85 ve 30 adet primer test edilmiştir. Büyüklükleri 200 – 3000 ve 250 – 3500 bp arasında değişen toplam 357 ve 195 adet bant gözlenmiştir. Bu bantlardan 76 adedi (%21,3) ve 51 adedi (%26,1) polimorfizm göstermiştir. Benzerlik matrisine göre oluşturulan soy ağacında bireyler bir adedi dış grubu oluşturmak üzere altı grupta toplanmışlardır. Kuyucak ve Ödemiş ilçelerinin diğer yörelere erkek incir genotiplerinin yayılmasında etkili olduğu düşünülmektedir. Soy ağacında birbirine genetik olarak en yakın 'Yanako-1' ile 'Yanako-2' (%98,0 POPGENE, %95,2 SPSS, %81,0 NTSYSpc) çeşitleridir. 'Şeytan-134', 'Şeytan-135' ve 'Şeytan-137' birbirlerinin klonlarıdır (%100,0 benzerlik POPGENE, SPSS, NTSYSpc). Ancak 'Şeytan-136' çok az da olsa bunlardan ayrılmaktadır (%96,1 POPGENE, %98,0 SPSS). 'Yanako-119' ile 'Yanako-120' ve 'Yanako-273' ile 'Yanako-274' klonları birbirine genetik olarak %96,1 POPGENE (%98,0 SPSS) oranında yakın bulunmuştur..