Enstitü, 13 Aralık 1925 ‘te Islah-ı Buzr (Eskişehir Tohum Islah İstasyonu) adı ile kurulmuştur. Başlangıçta sadece ıslah dalında yapılan çalışmalara 1929’da aynı kuruluşun içinde oluşturulan Kuru Ziraat Deneme İstasyonu (Dry Farming) ile yetiştirme tekniği dalında yapılan çalışmalar da eklenmiştir. Daha sonraki yıllarda bitki hastalıkları konusu da diğer iki disiplin yanında yer almıştır. 1951 yılında iki istasyon Eskişehir Islah ve Deneme İstasyonu adı altında birleştirilerek tek kuruluş halinde aynı çalışmalara devem etmiş ve 1969 yılına kadar bu isimle araştırmalarına devam eden kuruluş bu tarihte Eskişehir Zirai Araştırma Enstitüsü adını almıştır.1986 yılından önce Baklagil daha sonra da Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü adını alan kuruluş 24 Ekim 1996 yılında yeni araştırma kompleksine taşınarak tekrar bir isim değişikliğiyle Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü adını almıştır. 2011 yılında Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın yeniden yapılanması sırasında Enstitü “Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü” ile birleştirilmek suretiyle daha da gelişip güçlenerek Havza Araştırma Enstitüsü haline gelmiştir. Yapılan bu son düzenleme ile Enstitü “Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü” ismini alarak bugünkü şeklini almıştır. Enstitümüzde 1925 yılından günümüze kadar yürütülen çeşit ıslah çalışmaları sonucu tahıllar, endüstri bitkileri, yemeklik dane baklagiller, tıbbi aromatik bitkiler, yem bitkileri ve sebze bitkileri türlerinde çeşitler tescil ettirilmiş olup, üreticilerimizin hizmetine sunulmuştur.Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünün bölgesel görev alanı, Eskişehir, Kütahya, Afyonkarahisar, Bilecik, Uşak, Isparta, Burdur, Denizli, Bursa, Kocaeli, Sakarya, Yalova illeri olmak üzere toplamda 12 il olup ülkesel anlamda görev alanı tüm Türkiye’dir.Enstitünün görev konuları, tahıllar, endüstri bitkileri, yemeklik dane baklagiller, sebzecilik, tıbbi aromatik bitkiler, çayır – mera ve yem bitkileri, biyolojik çeşitlilik, gen kaynakları, toprak ve su kaynaklarıdır. Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, 1925 yılından bugüne kadar yürüttüğü çeşit ıslahı çalışmaları sonucunda tahıllar, endüstri bitkileri, yemeklik dane baklagiller, tıbbi aromatik bitkiler, yem bitkileri ve sebze bitkileri türlerinde çeşitler tescil ettirerek üreticilerimizin hizmetine sunan ve Toprak ve Su Kaynakları alanlarında araştırmalar yürüten bir tarımsal ARGE kuruluşudur.
Enstitümüz ve Türkiye Tarım Tarihindeki Yeri
Türkiye´ nin ilk araştırma kuruluşu olan Enstitümüzde üzerinde çalışılan ilk bitki buğdaydır. Yarım yüzyılı aşan buğday araştırmaları başlangıçtan günümüze kadar gerek araştırma felsefesi ve gerekse uygulama yönünden oldukça büyük değişmeler göstermektedir.
Enstitü kurulduğu yıllarda, öncelikle bölgenin çeşit ihtiyacını karşılamaya yöneldi. Çalışmalarında : ” mibzerle kuruya ekilip kıştan evvel çimlendiği halde kıştan zarar görmeyen sert buğday, ilkbaharda mayıs yağışlarından tam istifade edecek şekilde yavaş gelişen fakat bambul tehlikesinden evvel danelerini dolduran ekmeklik buğday elde etmeyi” hedef aldı.
Kuru Tarım (Dry Farming) Deneme İstasyonu’nda , A. Numan KIRAÇ tarafından yürütülen ve türünün en uzun süreli araştırmaları olan, bugün pek çok ülkeye model olarak sunulan, uluslararası kuruluşlarca “Türk mucizesi” olarak takdim edilen buğday üretiminde kaydedilen gelişmelerin temeli olan toprak işleme ve ot kontrolü denemelerinin sonunda ortaya çıkan “Kuru tarım sistemi” yapılan ıslah çalışmalarını çok kuvvetli etkilemiş, bu etki ile bulunan daha güçlü çeşitler bu tarım sisteminin daha sağlıklı uygulanmasını sağlamıştır. Potansiyel verime ulaşmada etkin rol oynayan bu altyapı bilgilerini çeşit ıslah çalışmalarına geçmeden evvel çok özet olarak açıklamak faydalı olacaktır. Bu temel sistem üzerinde yürütülen çeşit ıslahı, gübre, ekim zamanı, ekim sıklığı gibi araştırmalardan etkili sonuçlar almak mümkün olmuştur. Günümüzde yaygın ve rutin olarak uygulanır hale gelmiş olan bu sistem 1930-50 yılları arasında kesintisiz 20 yıl A. Numan KIRAÇ tarafından farklı çiftçi uygulamalarının sistematik olarak karşılaştırılması ve bunların başarılı olanlarının metodik olarak bir araya getirilmesi ile oluşturulmuştur.