Proje Yürütücüsü: Dr. Hatun BARUT
Yardımcı Araştırmacılar: Alparslan EZİCİ, Dr. Yaşar KARADUMAN, Arzu AKIN, Safiye AŞIKLI, Prof. Dr. Selim EKER
Başlama- Bitiş Tarihleri: 2014-2017
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P04/05
Proje Özeti: Buğdayda tane verimi ve protein konsantrasyonuna, azot (N) ve kükürt (S) beslenmesinin önemli etki yaptığı bildirilmiştir. Azot beslenme statülerinin etkilediği birçok fiziksel ve moleküler mekanizmalardan dolayı, yiyeceklerin Zn ve Fe bakımından zenginleştirilmelerinde, bitkilerin N beslenmesinin en önemli komponent olduğu gösterilmektedir. Buğdayın S ihtiyacı N'a göre azdır. Ancak, kükürt eksikliğinde protein olmayan N'lu bileşikler birikmekte (asparagine, glutamine), S içeren amino asitlerin (sistein, methionine) sentezi ve tanedeki birikimleri azalmaktadır. Buğday tanesinin kalite değerlendirilmesinde, azot konsantrasyonuna ek olarak, tanenin S beslenmesi, S konsantrasyonu ve N:S oranı göz önünde bulundurulmaktadır. Buğday ununun pişme kalitesi, tane proteinlerinin artmasıyla artmaktadır. Ekmeklik buğday kalitesinde en temel gösterge, özellikle somun hacmi ile ilgilidir. Oldukça yüksek protein konsantrasyonunda, azotun gliadinler ve protein olmayan azotlu bileşiklerin birikmesi nedeniyle, ekmek yapma kalitesi düşebilmektedir. Azotun oran ve uygulama zamanının ekmek yapma kalitesini etkilediği ve geç dönem azot uygulamalarının tane protein seviyesini arttırdığı belirtilmiştir. Kükürt eksikliği protein kompozisyonunu değiştirmektedir. Kükürt eksikliğinde, polimerik proteinlerin sayısı azalmaktadır. Protein kompozisyonundaki bu değişiklikler, hamurun reolojisindeki değişimle ilgilidir. Burada sunulan proje kapsamında, N,S ve Zn uygulamalarının, ekmeklik buğday çeşidinin verim ve kalite parametreleri üzerine etkileri incelenecektir. Tarla koşullarında yürütülecek denemelerde, yapraktan N, S ve Zn uygulamalarının, tane verimi, tanede Zn ve Fe birikimi, tane N ve S konsantrasyonu ve un kalitesi üzerine etkileri araştırılacaktır. Proje faaliyetleri, birbirini tamamlayıcı nitelikte iki farklı iş paketinden oluşturulmuştur. Denemeler, Çukurova koşullarında 2014-2015 ve 2015-2016 yılı buğday ekim sezonlarında tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme deseninde 4 tekrarlamalı olarak, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazilerinde yürütülecektir.
7.
Proje Başlığı: Çukurova Koşullarında Buğday-Soya-Mısır
Münavebesinde Sürekli Sırta Ekim Tekniğinde Farklı Anız Yoğunlukları ve Çizi
Açıcı Ayakların Teknik ve Ekonomik Yönden Karşılaştırılması
Proje Yürütücüsü: Sait AYKANAT
Yardımcı Araştırmacılar: M. Emin BİLGİLİ, Hasan Ali KARAAĞAÇ, Dr. Hilal YILMAZ, Dr. Hatun BARUT, Prof. Dr. Zeliha BEREKET BARUT
Başlama- Bitiş Tarihleri: 2014-2017
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P08/05
Proje Özeti: Artan çevre bilinci, tarımsal üretimdeki girdi maliyetleri ve enerji kullanımında tasarrufa gitme zorunluluğu nedeniyle son yıllarda, dünyada ve Türkiye'de toprak işlemede değişiklikler yapılmaya başlanmıştır. Günümüzde geleneksel toprak işlemeye alternatif olan koruyucu toprak işleme ve özellikle doğrudan ekim yöntemi hızlı bir şekilde yaygınlaşmaktadır. Ancak doğrudan ekime nazaran azaltılmış toprak işlemeli ekim ve sırta ekim yöntemleri daha yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda da sırta ve anıza ekim yapan makinaların geliştirilmesi gerekmektedir. Çizi açıcı ayaklar bir ekim makinasının topraktaki tohum dağılımına etki eden en son parçasıdır. Bir çizi açıcı ayağın tohumları istenen sıra üzeri uzaklık yanında aynı derinlikte ekmesi bitkilerin yeknesak gelişimi ve böylece hasat kayıplarının azaltılması açısından şarttır. Bu çalışmada daimi sırta ekim yapabilen makinalarda farklı çizi açıcı ayakların makine performansı ve bu sırtların bitki gelişimi üzerine etkileri incelenecektir. Bu çalışma, daimi sırta ekim tekniği içerisinde değişik sırtlarda, farklı biçim yüksekliği (15±5 cm ve 25±5 cm) ve çizi açıcı ayak tiplerinin (tek diskli, çift diskli ve çizel ayakların) ekim düzgünlüğüne etkisini belirlemek amacıyla yapılacaktır. Çalışmada araştırmanın yapıldığı farklı anız koşullarında en uygun çizi açıcı ayak tipleri tespit edilecek, her bir çizi açıcı ayak tipinin sıra üzeri tohum dağılım düzgünlüğü, bitki çıkış yüzdesi ve bitki çıkış süresine etkileri saptanacaktır. Ayrıca farklı uygulamaların soya, silajlık mısır ve buğday verimi üzerine etkileri de ortaya konacaktır.
Proje Başlığı: Doğu Akdeniz Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları
Proje Yürütücüsü: Dr. M. Nazım DİNÇER
Yardımcı Araştırmacılar: Dr. Şadiye YAKTUBAY, A.Alpaslan EZİCİ, Dr. Hasan AY, Dr. Murat Reis AKKAYA , Dr. Celile Aylin OLUK , Deniz Pehlivan KAHRAMAN
Başlama- Bitiş Tarihleri: 2013-2017
Proje No: TAGEM/TBAT/13/A12/P02/006
Proje Özeti: Bu çalışma Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitü Müdürlüğü arazisinde 2013–2017 yılları arasında mevcut çeşitlerden daha verimli, kaliteli hastalıklara dayanıklı gelişme tabiatı yazlık ve alternatif olan makarnalık buğday çeşit geliştirmek amacıyla yürütülmüştür. Çeşit geliştirmek amacıyla yürütülen bu çalışmada açılan materyallerde modifiye bulk yöntemi kullanılmıştır. Verim denemelerinde yer alan hatlarda verim, hastalık ve bazı kalite özellikleri bakımından standartlara oranla daha iyi durumda olanlar belirlenmiştir. Verim denemelerinde parsel boyutları 1,4x5 m. olup, parsel alanı 7 m2'dir. Bölge verim denemeleri tesadüf blokları deneme deseninde dört tekerrürlü, verim denemeleri tesadüf blokları deneme deseninde 3 tekerrürlü ve ön verim denemeleri augmented deneme desenine göre tek tekerrürlü olarak kurulmuştur. 2013–2017 yılları arasında yapılan melez sayısı 707 adettir. Açılan materyal kademesinde toplam 7605 hat ekilmiş ve 7438 hat seçilmiştir. Gözlem bahçelerinden 978 hat veya çeşit değerlendirilerek bunların 201adedi değişik amaçlarda kullanmak üzere bir sonraki yıla aktarılmıştır. Ön verim denemeleri tek tekerrürlü olarak Doğankent lokasyonunda kurulmuş olup, ekilen hat sayısı 498, seçilen hat sayısı 109'dir.Ön verim denemelerinde en düşük verim 401 kg/da ile 2014 yılında gerçekleşirken, en yüksek verim ise 1103 kg/da ile 2017 yılında gerçekleşmiştir. Standart çeşitlerin verimleri 481-1020kg/da arasında değişirken, seçilen hatların verimleri 500-963 kg/da arasında olmuştur. Verim denemeleri üç tekerrürlü olarak Doğankent lokasyonunda ekilmiş olup ekilen hat sayısı 225, seçilen hat sayısı 51 'dur. Verim denemelerinde en düşük verim 550 kg/da ile 2016 yılında gerçekleşirken, en yüksek verim ise 1040 kg/da ile 2017 yılında gerçekleşmiştir. Standart çeşitlerin verim aralığı 557-973 kg/da arasında değişirken, seçilen hatların verimler 661-1040 kg/da arasında bulunmuştur. Bölge verim denemeleri ise Doğankent, Ceyhan, Kahramanmaraş ve Hatay lokasyonlarında dört tekerrürlü olarak kurulmuştur. Bölge verim denemelerinde dört yılda kullanılan hat sayısı 125, seçilen hat sayısı ise 58 olmuştur. Denemelerdeki en düşük tane verimi 2016 yılında Hatay lokasyonunda 314 kg/da, en yüksekte 2017 yılında Doğankent lokasyonunda 1055 kg/da olmuştur. Standart çeşitlerin verimleri 333-818 kg/da arasında değişirken, seçilen hatların verimleri 516-962 kg/da arasında bulunmuştur. 2012 yılında tescil için başvurusu yapılan iki makarnalık hattımız tescil denemeleri tamamlanarak 2015 yılında Eker ve Ayzer adlarıyla tescil edilmiştir. 2014yılında tescil için başvurusu yapılan bir makarnalık hattımız tescil denemeleri tamamlanarak 2017 yılında Günberi adıyla tescil edilmiştir.
9.Proje Başlığı: Nohutta Ascochyta Yanıklığı Etmeninin Populasyon Karakterizasyonu ve Moleküler İşaretleyiciler Kullanılarak Bu Etmene Karşı Dayanıklı Genotiplerin Araştırılması
Proje Yürütücüsü: Dr. Dürdane MART
Yardımcı Araştırmacılar: Doç. Dr. Derya YÜCEL, Dr. Meltem TÜRKERİ
Başlama- Bitiş Tarihleri: 2013-2016
Proje No: 113 O 070
Proje Özeti: Ascochyta yanıklığı hastalık şiddeti 2014, 2015 ve 2016 yıllarında yürütülen sürvey çalışmaları ile belirlenmiştir. En yüksek hastalık şiddetinin Ege, Akdeniz ve Marmara Bölgeleri'nde olduğu saptanmıştır. Eşey tipi belirleme analizlerinde ülke genelinde tek spordan gelişen 937 adet izolat kullanılmış ve etmenin MAT 1-1/MAT1-2 oranı 483/454 olarak belirlenmiştir. Patotipleme çalışmalarında toplamda 325 adet izolatta, Patotip I, Patotip II, Patotip III, Patotip IV ve düşük virülent gruplarının dağılımı saptanmıştır. Ülkemizde PatotipIV'ün varlığı ilk kez bu çalışma ile belirlenmiştir. Proje çalışmaları ile 1164 adet A. rabiei uzun süreli muhafazaya alınarak ülkemiz gen kaynağı oluşturulmuştur. Etmenin STMS markır sistemleri ile genetik farklılıkları araştırılarak filogenetik analizleri yapılmıştır. Tohumdan sürgüne etmen taşınımı saptanmış, RT-PCR ile etmenin tohumdaki miktarının belirlenmesi üzerinde araştırmalar yapılmıştır. Tescilli çeşitlerin adaptasyonları ve hastalık patotiplerine göre tolerans/dayanıklılıkları bakımından proje çıktısı olarak İnci, Hasanbey, Seçkin, Azkan, Arda, Aksu, İzmir-92 ve Aydın çeşitleri ekim yapılan bölgelerde diğer çeşitlere göre daha iyi sonuçlar vermiştir. Bu çeşitler tüm yetişme bölgeleri için tavsiye edilecek çeşitler olmaktadır. İleri çıkmış hatların adaptasyonları ve hastalık patotiplerine göre dayanıklılığı/toleransı değerlendirilerek, üç adet nohut (FLIP 03 42C, X05 TH 21C, EN 1887) genotipi çeşit adayı olarak tescile verilmiştir. Tescilli çeşitler ve İleri çıkmış hatlar adaptasyon denemelerinde çalışılan çeşitler ve hatlar aynı zamanda doğal ve suni inokülasyon koşullarında hastalık bahçelerinde Ascochyta yanıklığı hastalığına karşı tolerans/dayanıklılıkları 1-9 skalasına göre değerlendirilmiştir. Melezlemelerde istenilen kombinasyonlarda da değişik F (melez tohum, F1, F2) kademesinde açılan materyal elde edilmiştir. STMS, RAPD ve ISSR belirteçleri kullanılarak 34 adet tescilli nohut çeşidi ve 205 adet ileri çıkmış nohut hatları test edilmiş ve Ascochyta yanıklığı reaksiyonları ile kıyaslanmıştır. STMS markırlarının diğer belirteçlere göre hassasiyet ve dayanıklığın belirlenmesinde etkin olduğu saptanmıştır.
10.Proje Başlığı: Çukurova koşullarında, farklı sıra aralıklarında bazı kimyasalların yonca (medicago sativa l.)'Nın tohum verimine ve bitkisel özelliklere etkisi
Proje Yürütücüsü: Dr. İlker İNAL
Yardımcı Araştırmacılar: Doç.Dr. Mustafa AVCI, Doç.Dr. Celal YÜCEL, Z.Y.M. Arif AKTAŞ, Z.Y.M. Feyza Döndü GÜNDEL, Hatice YÜCEL, Dr. Mehmet Fatih YILMAZ
Başlama- Bitiş Tarihleri: 2013-2015
Proje No: TAGEM/TA /13 /A03/P01/011
Proje Özeti: Bu araştırma ile, Ülkemizde yem bitkileri yetiştiriciliğinin en büyük sorunlarından birisi olan kaliteli tohumluk açığının giderilmesi amacıyla, Adana ve Kahramanmaraş şartlarında, yoncanın (Medicago sativa L.) en uygun sıra aralığı mesafesinin saptanması, tohumluk hasadında kaliteyi düşüren bitkilerin yeşil aksamlarının tohum hasadı öncesinde azaltılması için uygun yaprak döktürücü (defoliant) veya bitki kurutucunun (desiccant) belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma 2013-2015 yılları arasında, Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller deneme deseninde, 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Denemede ana parselleri, 4 farklı sıra arası mesafesi (25, 50, 75 ve 100 cm), alt parselleri ise; yaprak döktürücü (Thidiazuron+ Diuron) uygulaması, bitki kurutucu (Ethephon) uygulaması, parseldeki bitkilerin tohum olgunlaştırdığı dönemde biçilerek toprak üzerinde doğal kurutulması ve kontrol parseli olarak da hiçbir uygulama yapmadan, parseldeki bitkiler tohum olgunlaşmasını tamamlandıktan tohumların hasat edilmesi olmak üzere 4 farklı uygulama oluşturmuştur. Adana lokasyonunda tohum verimleri 2013, 2014 ve 2015 yıllarında sırasıyla 52,60 kg/da, 83,96 kg/da ve 49,86 kg/da olarak saptanmıştır. 3 yıllık ortalama verimler incelendiğinde en yüksek tohum verimi 70,33 kg/da ile 25 cm sıra aralığında, en düşük verim ise 51,79 ile 100 cm sıra aralığından elde edilmiştir. Uygulamalardan elde edilen 3 yıllık ortalama verimler incelendiğinde istatistiki olarak önemsiz farklarla yaprak döktürücü (67,36 kg/da), bitki kurutucu (66,96 kg/da), Olgunlaşmadan sonra doğrudan hasat (66,62 kg/da), en düşük verimin ise olgunlaşma döneminde biçip kurutulduktan sonra harmanlanması uygulamasından (47,63 kg/da) elde edildiği saptanmıştır. Kahramanmaraş lokasyonunda tohum verimleri 2013, 2014 ve 2015 yıllarında sırasıyla 67,77 kg/da, 52,60 kg/da ve 36,29 kg/da olarak saptanmıştır. 3 yıllık ortalama verimler incelendiğinde en yüksek tohum verimi 59,20 kg/da ile 25 cm sıra aralığında, en düşük verim ise 44,85 ile 100 cm sıra aralığından elde edilmiştir. Uygulamalardan elde edilen 3 yıllık ortalama verimler incelendiğinde en yüksek değerin Olgunlaşmadan sonra doğrudan hasat (57,78 kg/da), en düşük verimin ise olgunlaşma döneminde biçip kurutulduktan sonra harmanlanması uygulamasından (43,73 kg/da) elde edildiği saptanmıştır.