Yeni Kışlık Aspir Çeşidimiz AYAZ Üretim İzni Almıştır

13.06.2014 / Gösterim Saysı : 181 / Arşiv

Aspir ülkemizde yazlık olarak yetiştirilen bir yağ bitkisidir. Aspir yağı zeytinyağı kalitesindedir. Ülkemizde yağ açığı dikkate alındığında ekiminin yaygınlaştırılması çok önemlidir. Ülkemizin yemeklik yağ ihtiyacının yarısı yurt dışından ithal edilmektedir.
Aspir ekiminin yaygınlaşmamasının en temel nedenlerden birisi bu bitkinin veriminin oldukça düşük olmasıdır. Kurak alanlara ekilen aspirin gelişme döneminde aniden bastıran sıcaklar ve gittikçe artan kuraklık verimini düşürmektedir. Halen tescilli çeşitlerin Orta Anadolu da yazlık olarak ekilebilmesi ve ilkbaharda gelişme periyodunun uzun bir döneminin kurak aylara rastlaması verimin düşük olmasını başlıca sebebidir.
Yerel ve ABD gen merkezinden temin edilen aspir popülâsyonları 2007-2012 yılları arasında Konya şartlarında Ekim ayında kışlık olarak ekilerek soğuğa dayanıklılık yönünden seleksiyona tabi tutulmuştur. Geliştirilen Kışlık aspir hatlarından tohum verimi en yüksek olanı tescile sunulmuş, tescil denemeleri devam ederken Ayaz adı ile üretim izni alınmıştır.Kışlık aspir çeşidinin geliştirilmesiyle birlikte tıpkı buğday gibi aspirde ekim ayında ekilerek, tohum veriminde yazlıklara göre % 50 ye varan artışlar sağlanmıştır.
Ülkemizin yağ açığının kapatılması açısından kurağa dayanıklı bir yağ bitkisi olarak ön planda değerlendirilmesi gereken aspirde; tatminkar verim potansiyeline ulaşmış çeşitlerin geliştirilmesi, ekim alanı ve üretim miktarlarının artışına katkı sağlamıştır. Böylece ülkemizde mevcut yağ açığının kapatılmasına katkı sağlanmıştır. Hem üretici hem de sanayici açısından aspirin tercih edilmesi için tohum verimi ve yağ oranının birlikte ele alınması gereklidir.

Genel Özellikleri:

Gelişme Tabiatı: Kışlık, ilk gelişme devresinde yavaş ve yatık gelişme, rozet devresi uzun.
Çiçek Rengi: Kırmızı
Dikenlilik: Az Dikenli
Yağ Oranı: 22-25
Yağ Asitleri: Doymamış yağ asitleri oranı % 96, Oleik asit oranı %16,Linoleik asit oranı %76.
Dane Rengi: Krem
Soğuğa Dayanıklılık: Dayanıklı

Yetiştirme Teknikleri:

Ekim Zamanı: Ekim Zamanı: Aspirin verimini etkileyen önemli faktörlerden birisi ekim zamanıdır. Kışlık aspirin soğuktan zarar görmemesi için, kışa rozet formda girmesi gerekir. Orta Anadolu şartlarında 1-15 Ekim tarihleri arasında ekildiği zaman kışa rozet formda girer.
Ekim Derinliği: Aspir bitkisi derin ekime hassastır. Çıkış sorunlarının yaşanmaması için aspirin 3-4 cm den daha derine ekilmemesi gerekir.
Tohum sıklığı: İyi bir verim için uygun tohum sıklığının kullanılması gerekir. Buğday mibzeri ile birer göz kapatılarak 35-40 cm sıra arası uygun sıra arasıdır. Bundan daha dar sıra araları yabancı otlarla rekabet açısından uygun olmakla birlikte tabla sayısı ve tabla çapı açısından uygun değildir.
Gübreleme: Kışlık ekimde ekimle birlikte mutlaka fosforlu gübre kullanılmalıdır.
Yabancı Otlarla Mücadele: Aspir ilk gelişme devresinde yabancı otlara hassastır. Aspirde çıkış öncesi Linurin etkili maddeli ilaçlar kullanılabilir.
Hasat Zamanı: Hasat zamanının iyi ayarlanması gereklidir. Erken hasatta üründe nem fazlalığından kaynaklanan sorunlar olduğu gibi, geç hasatta ise tohum dökme sorunuyla karşılaşılabilir. Orta Anadolu şartlarında kışlık aspirin hasat zamanı 25 Temmuz-5 ağustostur.

Aspir Hakkında Genel Bilgiler:

Ülkemizde aspir tarımı 1950’li yıllarda Bulgaristan’dan gelen göçmen soydaşlarımızla yapılmış olduğu; Eskişehir, Konya, Çankırı, Isparta, Kütahya, Afyon, Bolu ve Bursa gibi illerde öncelikle yerel tüketimde kullanılmak amacıyla yetiştirildiği bilinmektedir.
Aspir tarımındaki en önemli avantaj, hububat tarımındaki bütün alet-ekipmanların kullanılabilmesi, belki de bu özelliğinden dolayı, üreticiler tarafından benimsenmesi daha kolay ve çabuk olacaktır.
Aspir (Carthamus tinctorius L.) özellikle yarı kurak bölgelerde, toprak derinliği ve toprak verimliliği az olan kısımlarda, birim alan verimi en yüksek olan yağ bitkisidir. Öte yandan aspirde çeşitlere bağlı olarak tohumunun ihtiva ettiği yağ kompozisyonunun değişiklik göstermesi, onun çok amaçlı olarak (margarin, sıvı yağ, cila, vernik, sabun sanayi vs.) değerlendirilmesine imkan vermektedir
Aspir bitkilerinin kabuklu tohumlarında ortalama % 30-35, içte ise % 50-60 oranında yağ bulunmaktadır. Yağında % 77 oranında “linoleik” asit bulunması insan beslenmesi yönünden değerini arttırmaktadır. Küspesi ortalama % 20-25 ham protein ve % 4-8 yağ içermekte olup iyi bir hayvan yemidir. Çiçeklerindeki “Carthamin” maddesi ise tekstil ve gıda sanayiinde boya maddesi olarak kullanılmakta kuru saplarından yakacak ve barınak örtüsü olarak yararlanılmakta tıpta ve sanayii de pek çok özelliğinden faydalanılmaktadır.
Bitkisel yağ ihtiyacında; ayçiçeği dışındaki diğer yağlı tohumlu bitkilerin çevreyle ilgili istekleri göz önüne alındığında, tarımsal yönden en kolay yetiştirilme imkânına sahip aspir ekiminin yaygınlaştırılması yağ bitkileri tarımı açısından önemli katkı sağlayacaktır.
Aspir yetiştiriciliğinde tohumluk ihtiyacını karşılama açısından Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğüne bağlı araştırma enstitüleri tarafından geliştirilen 5 adet yazlık ve 1 adet kışlık olmak üzere 6 adet çeşit geliştirilmiştir.