Enstitümüzün ıslah ederek geliştirdiği çeşitlerin Orijinal-1 kademesindeki tohumlukların üretim hakkı sözleşme karşılığında, Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğüne bağlı işletmelere ve özel sektöre ait tohum üreticisi firmalara verilmektedir.
Enstitümüz Müdürü Dr. Mevlüt ŞAHİN, Müdür Yardımcısı Öztekin URLA, Islah ve Genetik Bölüm Başkanı Dr. Emin DÖNMEZ ve Arpa Birim Başkanı İsmail SAYİM İç Anadolu Bölgesinde bulunan TİGEM 'e ait işletmeleri ve özel sektör tohum üreticisi firmaları yerinde ziyaret edilerek, yeni çeşitler tanıtılmış, problemleri yerinde incelenerek çözüm önerileri sunulmuştur.
Bölgede genel olarak yağışın uzun yıllar ortalamasının üzerinde, dağılımının ise düzenli olduğu gerek özel sektör gerekse TİGEM yetkililerince bildirilmiştir. Buna bağlı olarak bitki gelişiminin iyi olduğu, bitkilerin su sıkıntısı çekmediği tespit edilmiştir. Gece - gündüz sıcaklığındaki farkın yüksek olması ve havaların serin geçmesi yer yer bitkilerde boy kısalığına neden olmasına rağmen bu boy kısalığının dane verimine her hangi bir olumsuz etkisinin olmayacağı düşünülmektedir. Bölgede buğday ve arpa üretiminde rekor seviyede verim beklenmektedir.
Buğday ve arpa üretim alanlarında münferit alanlar dışında her hangi bir hastalığa ve zararlıya rastlanmamıştır. Zararlılardan bölgede kaliteyi etkileyen süne popülasyonunun bu sene oldukça düşük olduğu gözlenmiş ve görüşülen kişilerce de belirtilmiştir.
TİGEM'e bağlı Polatlı, Altınova, Gözlü ve Konuklar Tarım işletmelerinde Ekimi yapılan Ekmeklik buğday çeşitlerimizden Tosunbey, Bayraktar, Makarnalık buğday çeşitlerinden Eminbey, Çeşit 1252 ve Kızıltan, arpa çeşitlerinden Tarm-92, Aydanhanım Yalın ve Burakbey arpa çeşitlerinin gelişmelerinde, tarla çeşit safiyetinde ve hastalıklarla ilgili her hangi bir olumsuzlukla karşılaşılmamıştır. Özel sektör kuruluşlarından Polatlı'da bir Konya'daki beş tohum üreticisi firma arazilerinde de her hangi bir olumsuzlukla karşılaşılmamıştır.
Yapılan görüşmeler sonucunda Eminbey makarnalık buğday çeşidinin ekiminin yapıldığı yerlerde gerek çiftçi gerekse sanayici tarafından verim performansı ve kalitesi yönünden beğenildiği, ekim alanlarının giderek arttığı bildirilmiştir.
Uzun süreden beri bölgede ekilen Tosunbey buğday çeşidinin ekmeklik kalitesi yönünden beğenildiği, erken ekim dolayısı ile bu çeşitte ortaya çıkan ilkbahar soğuk zararına karşı çiftçinin bilinçlendiğini ve geç ekim yaparak bu zarardan kaçınarak kaliteli ürün ürettiği görülmüştür.
Bayraktar çeşidinin kurak alanlar için en uygun çeşit olduğu özel sektör kuruluşlarının daha çok sulu alanlar için çeşit geliştirdiği veya dışardan sulu şartlara uygun çeşitler getirdiğinden bu çeşit kurak alanlarında ekim oranını artıran önemli bir çeşittir. Çeşidin yayılışının artmasındaki bir diğer neden ise sarı pas hastalığına orta dayanıklı olmasıdır.
Çiftçilerle yapılan görüşmeler sonucunda çiftçilerimizin ihtiyacı olan Aydanhanım iki sıralı arpa çeşidinin sertifikalı tohumluk taleplerinin gerek özel sektör gerekse TİGEM işletmeleri tarafından tam olarak karşılanamadığı tarafımıza bildirilmiştir. Çiftçilerimiz TİGEM tarım işletmeleri tarafından üretimi yapılan Aydanhanım arpa çeşidinin sertifikalı tohumluk üretim miktarının artırılarak taleplerinin karşılanmasını istemektedirler.
Konuklar Tarım işletmesinde üretimi yeni başlayan Burakbey iki sıralı arpa çeşidinin ekim alanları incelenmiş ve verim potansiyelinin yüksek olduğu görülmüştür. Gerek bu incelemeler gerekse uzun süre kuruluşumuzca Orta Anadolu'nun birçok yerinde yapılan bölge verim denemelerinden bu çeşidin İklim ve toprak istekleri bakımından eski çeşitlerimizden Bülbül-89 arpa çeşidine benzer özellikler gösterdiği, Burakbey arpa çeşidinin daha yüksek verim potansiyeline sahip olması, erkencilik yönüyle kuraktan kaçması, yatmaya daha dayanıklı ve yüksek yem kalitesi sebebiyle Bülbül-89 arpa çeşitlerinin ekim alanlarına önerilmesi ve bu çeşidin tohumluk üretiminin artırılarak Bülbül-89 çeşidinin tohumluk üretiminin kademeli olarak azaltılarak kaldırılmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
Yine Konuklar Tarım işletmesinde üretime yeni başlayan ve yeni bir ürün olan YALIN kışlık iki sıralı kavuzsuz arpa çeşidinin verim ve kışlık özelliği yönünden iyi bir durumda olduğu görülmüştür. Bu çeşitle Enstitümüzce yürütülen bölge verim denemelerinden ve İşletmemizde yapılan üretimlerden de kavuzlu çeşitlere yakın ürün elde edilmiştir. İnsan sağlığı açısından önem arz eden bu çeşidin gıda sektöründe yoğun olarak kullanılma potansiyelinin mevcut olduğu yapılan görüşmeler ve piyasa taleplerinden anlaşılmaktadır.
Avcı-2002 altı sıralı yemlik arpa çeşidinin sulu alanlarda yürütülen özel sektör tohumculuk kuruluşları üretim sahalarında 800-1100 kg/da arasında yüksek dane verimine ulaştığı ve bu çeşidin diğer altı sıralı arpa çeşitlerine göre başak kırılıcılığının, dane dökmesinin olmaması ve yatmaya dayanıklı olması nedeniyle avantaj sağladığı görülmüştür. Belirtilen bu durum sulu alanlarda Avcı -2002 çeşidinin önemli bir ekim potansiyeli bulacağını göstermektedir.
Yapılan görüşmeler sonucu TİGEM ve Özel sektör kuruluşları gerek tohumluklarımızın safiyeti gerekse verim ve kalite yönüyle tatminkâr bulduklarını belirtmişlerdir. TİGEM işletmeleri çiftçinin sertifikalı kademedeki talebinin karşılanması için Orijinal-1 kademede daha fazla tohumluğa ihtiyaç duyulduğunu belirtmişlerdir. Buna cevaben Enstitü müdürümüz Dr. Mevlüt ŞAHİN Enstitümüzün Gölbaşı İkizce çiftliğinde bulunan arazisinin sulama sisteminin tamamlandığını ve bu yıldan itibaren kuraklıktan kaynaklanan verim düşüşlerinin olmayacağını normal yıllara göre de %50 ye varan verim artışı sağlanacağını ve TİGEM'in istediği tohumluğun karşılanacağını ifade edilmiştir. Özel sektörün ise TİGEM'in sözleşme gereği tek üretici olduğu ve piyasaca tanınmış Tosunbey, Bayraktar ve Eminbey gibi çeşitlerin kendileri tarafından da sertifikalı kademede tohumluklarının üretilmesine (ıslahçı hakkı ödemek kaydıyla) izin verilmesinin hem özel sektör kuruluşlarının yabancı kaynaklı çeşitlere yönelmesine engel olacağı hem de tohumluğun daha geniş alana yayılmasını sağlayacağını belirtilmişlerdir.
Yapılan incelemelerde özel sektörün tohumculuk üretimi konusunda önemli ilerlemeler kaydettiği, birçok kuruluşun kendi çeşit performans denemelerini kurduğu bir kısmının ise kendi ıslah programlarını başlattığı görülmüştür.
Sonuç olarak bu yılki tohumluk üretiminin yüksek olacağı, çiftçinin sertifikalı tohumluk ihtiyaçlarının önemli ölçüde karşılanacağı beklenmektedir.
Buğday ve arpa üretiminde yağış ve diğer iklim şartlarının uygunluğu yüksek üretime neden olacaktır. Bu durumda düşük fiyatın oluşması çiftçinin mağdur olmasına neden olabilecektir. Bunun engellenmesi için devletin piyasa düzenleme görevini yerine getirmesi önem arz etmektedir.