Enstitümüzde buğday ıslah çalışmaları 90 yılı aşan bir geçmişe sahip olup bu konudaki çalışmalara 1928-1931 yıllarında introdüksiyon yoluyla yurtdışından yöreye uygun materyalin getirilmesi ve yerel buğday popülasyonlarının taranması ile başlanmıştır. Bu yıllar içerisinde öncelikle yerel popülasyonlar değerlendirilmiş, ilk olarak “Akova" ekmeklik buğday çeşidi çiftçilerimizin hizmetine sunulmuştur. Aynı yıllarda yurt dışından getirilen çeşitler bölgede denenmiş, yüksek adaptasyon ve verim potansiyeli ile öne çıkan “Mentana B-1" ve “Sakarya" çeşitleri tescil ettirilmiştir.
Melezleme çalışmaları ile hız kazanan çeşit geliştirme, 1970'li yıllarda başlayan Uluslararası materyal değişimi sayesinde hızla artmıştır. Enstitümüzde ayrıca makarnalık buğday ve tritikale ıslah çalışmaları da sürdürülmektedir.
Bölgemiz yazlık ve kışlık karakterli çeşitler geliştirmeye uygun bir iklim özelliğine sahiptir. Ancak yağışların buğday yetişme döneminde fazla olması (700-800 mm) nedeniyle rutubetin artmasına, dolayısıyla da hastalıkların gelişmesine uygun bir ortam hazırlamaktadır. Bu durum, müdürlüğümüzün ülkemiz genelinde geliştirilen buğday çeşitlerinin hastalıklara dayanıklılık yönünden doğal ortamda test edilebileceği bir merkez haline gelmesini mümkün kılabilmektedir.
Ülkesel düzeyde yürütülen buğday ıslah ve yetiştirme tekniği çalışmaları kapsamında gerek Türkiye'deki diğer araştırma enstitüleri ve üniversiteler, gerekse merkezi Meksika'da bulunan “Uluslararası Mısır ve Buğday Geliştirme Merkezi (CIMMYT)" gibi kuruluşlarla hâlihazırda yapılan işbirliği arttırılarak sürdürülecektir.
Marmara bölgesi, Türkiye ekmeklik buğday ekim alanlarının %13.3'ünü kapsamakta ve toplam üretim miktarının %17.3'ünü üretmektedir. Bölgenin ortalama ekmeklik buğday verimi, 329.3 kg/da ile 275.8 kg/da olan ülke veriminin %19.4 üzerinde yer almaktadır.
Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan Marmara Bölgesi serin iklim tahılları çalışmaları kapsamında, Doğu ve Güney Marmara ve Batı Karadeniz Bölgesi'nde yüksek verim ve kalitede, hastalıklara ve yatmaya dayanıklı, yetiştirme tekniği karakterleri yönünden daha üstün yeni çeşitler ve teknolojik paketler geliştirerek bölge ve ülke ekonomisine katkıda bulunmaktadır.
Enstitümüz halihazırda “Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları" projesi ile bölgemizin ve ülkemizin kışlık bölgelerindeki geçit kuşakları için uygun olan yazlık ve alternatif karakterli, yüksek verimli, kaliteli, hastalıklara dayanıklı çeşit ihtiyacını karşılamaktadır. Ayrıca hastalıklardaki çeşit dayanıklılığının kırılmasıyla birlikte meydana gelebilecek dayanıklı çeşit ihtiyacını karşılayabilmek üzere de elde hazır dayanıklı hatlar bulundurmaya devam etmektedir.
Yıllarca yapılan araştırmaların sonucu olarak geliştirilen buğday çeşitlerimizin dekara ortalama verimleri 700-1000-kg arasında değişmektedir.
1928 yılında buğday ıslah çalışmaları kapsamında başlanan bölgeye uygun yüksek verim ve kalitede, hastalıklara ve yatmaya dayanıklı, adaptasyon yeteneği yüksek çeşit geliştirme çalışmalarının yanı sıra 1960-1970 yılları arasında yoğun olarak yürütülen ekim zamanı, tohum miktarı, yapay ve ticari gübre ihtiyacı belirleme, CCC ile buğday boyunu kısaltma ve azot ile verimi artırma gibi yetiştirme tekniği ve yabancı çeşit adaptasyon çalışmaları konularında 40 proje yürütülmüştür. Yürütülen bu projeler sayesinde bölgemiz başta olmak üzere ülkemizin yazlık bölgeleri için de uygun olabilecek çeşitler ve yetiştirme teknikleri belirlenerek uygulamaya aktarılmıştır.
Bu çalışmalar sonucunda enstitümüzce bugüne kadar 47 buğday çeşidi ve 1 adet tritikale çeşidi tescil ettirilmiştir. Halen bu çeşitlerden 10 adedi (Arifbey, Durusa, Mirsa, Halis, Adalı, Altuğ, Acar, Kaynarca, Nusrat, Alada) üretim programında yer almaktadır. Bu çeşitler başta Doğu ve Güney Marmara Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, Güney Doğu Anadolu ile Orta Anadolu'nun sulanabilir alanlarında yetiştirilmektedir. 2023 yılında tescil olan “Gülsa" makarnalık buğday çeşidimizin ileri kademe tohumluk üretimine başlanmıştır.