Buğday Şubesi


TARİHÇE

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü kurulduğu 1963 yılında başlattığı buğday araştırmalarına 1969 yılından itibaren hızlandırılmış çağdaş yöntemlerle devam etmektedir. Başlangıç yıllarında Ege Sahil bölgesinde dekara 200 kilogramın altında olan buğday verimini ortalama 450-500 kilograma çıkaran bu çalışmaların sonucunda 18 ekmeklik ve 10 makarnalık buğday çeşidi ve 2 tritikale çeşidi geliştirilip, tescil ettirilmiştir. Ekmeklik buğday çeşitleri; Cumhuriyet 75, Ata 81, İzmir 85, Marmara 86, Kaklıç 88, Kaşifbey 95, Basribey 95, Gönen 98, Ziyabey 98,  META 2002, Alibey, Menemen, Efe, Kayra, Meltem, Ünsal 35, Zeybek 35 ve Egem'dir. Makarnalık buğday çeşitleri ise Gediz75, Ege88, Salihli92, Şölen 2002, Tüten 2002, GAP, Turabi, Alatay, Yaren ve Poyraz'dır. Tritikale çeşitleri ise Egeyıldızı ve Toygar. Enstitünün geliştirdiği çeşit ve önerdiği yöntemlerle üretici tarlalarında son yıllarda dekara 1000 kilograma ulaşan verimler alınmıştır.

ARAŞTIRMA FAALİYETLERİNDE ELDE EDİLEN BULGULAR

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü buğday araştırmalarında; verim ve kalitenin yanında geniş uyum yeteneğine de önem verilmektedir. Bu çabaların sonucunda geliştirilen çeşitler, Çanakkale'den Şanlıurfa'ya kadar uzanan ve Güney Marmara, Sahil Ege, Doğu Akdeniz, Hatay, Mardin ve Şanlıurfa ovalarını kapsayan çok geniş bir alanda ekilmektedir. Karadeniz ovalarındaki ekilişlerle birlikte Enstitünün buğday çeşitleri 1 milyon hektardan fazla ekiliş alanına sahiptir.

Islah çalışmalarında; yerli ve yabancı gözlem bahçelerinden amaca uygun hat/çeşitler seçilmekte, aynı zamanda uygun ebeveynlerin melezlenmesi ile yaratılan varyasyon kaynaklarından seleksiyon ile hedeflenen hatlar geliştirilmektedir. Seleksiyonlar, yapay pas epidemisi koşullarında yapılmakta olup; tek lokasyonda tek yıllık olarak başlatılan verim denemelerinden seçilen hatlar; çoklu lokasyonda çok yıllık verim denemeleri ile devam ettirilerek çeşit tesciline gidilmektedir.

Çalışmalarda yüksek verim potansiyelli, uyum yetenekli, bölgenin önemli buğday hastalıklarına dayanıklı, geç ilkbahar donlarından kaçabilen ya da tolerans gösteren, Kasım ayı ikinci yarısı ile Ocak ayı ortalarına kadar olan geniş bir dönemde ekilebilen, yazlık ve alternatif gelişme karakterinde, kısa ve orta boylu, yatmaya dayanıklı, kaliteli ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerini geliştirmek ve bu çeşitlerin dereceli tohumluk üretimlerini yapmak amaçlanmaktadır. Bu kapsamda: Islah, Patoloji, agronomi ve genetik kaynaklar disiplinlerinde çalışılmaktadır.

Buğday ıslah çalışmaları, ekmeklik ve makarnalık buğday ıslahı olarak 2 ana projede yürütülmektedir. Bu projeler kalite, hastalık, yetiştirme tekniği ve genetik kaynaklar araştırmalarıyla desteklenmektedir.

Patoloji çalışmalarında ise, ıslah materyalinin tamamı tarla koşullarında yapay epidemi altında sarı, kara ve kahverengi pas yönünden değerlendirilmekte ve bu hastalıklara dayanıklılık gösteren çeşit/hatlar, ıslah programlarına dayanıklı ebeveyn olarak aktarılmaktadır. Doğal epidemi şartları altında çeşit/hatlar külleme ve diğer hastalıklar yönünden değerlendirilmektedir. Ayrıca yapay inokulasyon yapılarak, sürme ve rastık yönünden de bir grup materyal incelenmektedir. Bunların yanı sıra konukçu-patojen ilişkileri ve bölgedeki pas virülens çalışmaları ile ve dayanıklılığın özelliğini açıklamaya yönelik diğer çalışmalar da yapılmaktadır.

Bitki genetik kaynakları çalışmaları ise toplama, üretim/yenileme ve değerlendirme ile karakterizasyon şeklinde yürütülmektedir. Ayrıca genetik kaynaklarından temin edilen bazı kaplıca buğdayları ile köy populasyonlarının buğday ıslahında kullanılma olanaklarının araştırıldığı iki çalışma tamamlanarak bilhassa kahverengi pasa dayanıklılık ve kalite açısından kullanılabilecek hatlar belirlenmiştir.

EĞİTİM YAYIM ÇALIŞMALARI

Ege Tarımsal Araştırma Enstitünün tecilli buğday çeşitlerini tanıtan ve yetiştirme önerilerini içeren çiftçi broşürleri güncellenerek üreticilerimizin yararına sunulmaktadır. Ayrıca İl müdürlükleri koordinasyonunda yeni çeşitlerin demostrasyon çalışmaları da yapılmaktadır.

ÜRETİM FAALİYETLERİ

Her yıl 75-150 ton civarında elit ve orijinal buğday tohumluğu üretip dağıtan ETAE, bölge çiftçilerinin tohumluk ihtiyacını karşılamada büyük paya sahiptir. Tohumluk üretiminde hem ülkesel hem de uluslararası standartlara uyulmakta ve çeşit safiyetini korumak için gelişmiş tüm teknikler uygulanmaktadır. Tescilli buğday çeşitlerinin tek başaktan gelen elit tohumlarından orijinal sınıf üretimler yapılarak, öncelikle tohumluk üretimi yapan resmi ve özel kurumların tohumluk ihtiyaçları sağlanmakta kalan tohumluklar çiftçimizin kullanımına sunulmaktadır. Başta TİGEM olmak üzere, faaliyet gösteren tohumluk üretim firmalarıyla royalty karşılığı sözleşme yapılmıştır. 



Şubede yürütülen projeler devamlı proje formatında olduğu için 5 yıllık dilimler halinde ara sonuç raporu ve yeni teklifi verilerek devam etmektedir.​



1​Ege Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah AraştırmalarıTAGEM
2Ege Bölgesi Makarnalık Buğday Islah AraştırmalarıTAGEM
3Tahıl Genetik Kaynakları Araştırma ProjesiTAGEM
4Markör Destekli Seleksiyonun Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Islah Programında Kalite Yönünden Kullanım Olanaklarının BelirlenmesiTAGEM (Doktora Projesi)
5Uluslararası Kışlık Buğday Geliştirme ProjesiIWWIP
6 Yüksek Vasıflı Buğday Çeşit Geliştirme ProjesiÖzel Sektör AR-GE Projesi​



-İ.Sevim, O. Erakul, 2020. Farklı Buğday Genotiplerinde Kalite Parametrelerinin İncelenmesi. ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi Cilt:17 Sayı 2 S: 235-243 Aralık 2020 AYDIN.

-R. Ünsal, H. Geren, İ. Sevim, 2020. Registration of “Meltem" Bread Wheat Variety. Ekin Journal of Crop Breeding and Genetics Cilt: 6 Sayı: 1 s: 63-63.

-R. Ünsal, H. Geren, İ. Sevim, 2020. Makarnalık Buğday (Triticum durum Desf.) Çeşidi “POYRAZ" Tescili. Anadolu, J. Of AARI. 2020, 30(1) 128.

-H. Geren, R. Ünsal, İ. Sevim. 2020 Registration of “Poyraz" Durum Wheat Variety. Ekin Journal of Crop Breeding and Genetics Cilt: 6 Sayı: 1 s: 64-64

- Ajit Nehe, Beyhan Akin, Turgay Sanal, Asuman Kaplan Evlice, Rıza Ünsal, Nazım Dinçer, Lütfü Demir, Hatice Geren, Ismail Sevim, Şinasi Orhan, Sadiye Yaktubay, Ali Ezici, Carlos Guzman, Alexey Morgounov, 2019.Genotype x environment interaction and genetic gain for grain yield and grain quality traits in Turkish spring wheat released between 1964 and 2010. PloS one July 18 2019 . .https://doi.org/10.1371/journal.pone.0219432

-B. Akın, Q. Sohaıl, R. Ünsal, M. N. Dınçer, L. Demır, H. Geren & I. Sevım, (2017)Genetic Gains In Grain Yield In Spring Wheat In Turkey, Turkısh Journal of Agrıculture and Forestry, 2017, 1300-011X, -, 41, 103-112.

- Mert, Z., Akan, K., Akci, N., Hekimhan, H., Ünsal, R., Urin, V., Demir, L., Şermet, C., Tülek, A., Ay, H., İlkhan, A., Bilgili, A., Karaman, M., Yorgancılar, A., Kara1, R., Cengiz, H., Ercan, B., 2016. Buğdayda kara pas etmeni P. graminis f.sp tritici'nin 2011-2015 Yılları arasında Irklarının Belirlenmesi. Uluslararası Katılımlı Türkiye VI Bitki Koruma Kongresi, 5-8 Eylül 2016, Konya.

-Mert, Z., Akan, K., Karagöz, E., Keskin, N., Akci, N., Hekimhan, H., Ünsal, R., Urin, V., Demir, L., Şermet, C., Tülek, A., Ay, H., İlkhan, A., Bilgili, A., Karaman, M., Yorgancılar, A., Kara, R., Cengiz, H., Ercan, B., 2016. Türkiye'de Pas Hastalıklarının İzlenmesi ve Buğday Çeşitlerinin Pas Hastalıklarına Dayanıklılık Durumlarına Genel Bir Bakış. Uluslararası Katılımlı Türkiye VI Bitki Koruma Kongresi, 5- 8 Eylül 2016, Konya.

- Z. Mert, K. Akan, L. Çetin, A. Yorgancılar, B. Ercan, R. Ünsal, A. Tülek, V. Urin, C.Şermet, Ü. Küçük Özdemir, H. Ay, A. İlkhan, M. Karaman 2014. Current situation of wheat stripe rust in Turkey: Yr 27 virulence and potential effects. 2. International Wheat Stripe Rust Symposium. (Sunulu Bildiri)  28Nisan 2 Mayıs 2014 İzmir- Türkiye.

-İ.Sevim, H. Geren, R. Ünsal, L. Demir, Ş. Orhan, Ş. Yaktubay, A.A. Ezici, A. Morgounov, B. Akın 2014.

-Genetic gains for grain yield and yellow rust  responses in a historical set of spring wheat varieties developed durıng 1964-2007. . 2. International Wheat Stripe Rust Symposium. (Poster Bildiri)  28Nisan 2 Mayıs 2014 İzmir- Türkiye

-Soya H. H. Geren, H. Geren, R. Ünsal, Y.T. Kavut, İ. Sevim ve R. Avcıoğlu 2013, Menemen Koşullarında Yetiştirilen Bazı Tritikale Çeşitlerinin Hasıl ve Tane Verimi ile Silaj Özellikleri Üzerine Araştırmalar. Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi, 10-13 Eylül 2013, Konya, Clt:3 233-238

-J. A. Kolmer, Z. Mert, K. Akan, L. Demir, R. Ünsal, C. Şermet, M. Keser, B. Akın, A. Morgounov, 2012, Virulence of Puccinia triticina in Turkey and leaf rust resistance  in Turkish wheat cultivars.European Journal of PlantPathology, October 2012 Springer Netherlands.

-Geren H. H. Geren, H. Soya, R. Ünsal, Y.T. Kavut, İ. Sevim, R. Avcıoğlu 2012, Menemen Koşullarında Yetiştirilen Bazı Tritikale Çeşitlerinin Tane Verimi ve Bazı Verim Özellikleri Üzerinde Araştırmalar.  Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 49(2): 195-200

-Kavut Y.T. H. Soya, H. Geren, H. Geren, R. Ünsal, İ. Sevim, R. Avcıoğlu 2012 Menemen Koşullarında Yetiştirilen Bazı Tritikale Çeşitlerinin Silajlık Hasıl Verimi ve Silaj Kalite Özellikleri Üzerinde Araştırmalar.  Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Anadolu Dergisi 22(1): 35-44

- İlker, E. Geren, H. Ünsal, R. Sevim, İ. Tonk, F.A. ve Tosun, M. 2011, Ammi-Biplot Analysis of Yield Performances of Bread Wheat Cultivars Grown at Different Locations, Turkish Journal of Field Crops, 16(1), p:64-68, İzmir.

-Sevim, İ. Ünsal, R. ve Geren, H. 2011, Farklı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Menemen Koşullarında Verim Performanslarının Değerlendirilmesi, 9. Tarla Bitkileri Kongresi, 12-15 Eylül, Bursa.

- Ünsal R. Geren H. 2010. Ege Bölgesinde Buğday Tarımı, Muğla'da Tarım ve Gıda Dergisi, 2010, Muğla

-Geren H. Ünsal R. Sevim İ. Demir L. Özseven İ. Dinçer N. Yaktubay Ş. Morgounov A. Akın B. 2010. Improvement of Yield and Yield Components of Spring Bread Wheat Varieties Registred in Turkey, 8th International Wheat Conference, 1-4 June, St. Petersburg, Russia (Poster bildiri)

- Z. Mert, L. Çetin, Akan K.Ozseven, İ. Demir, L. Tülek, A. Oztürk, İ. Ay, H. Kılıç, H. Bayramoğlu, H.O. Yorgancılar, A. Ünsal, R. Ercan, B. Güven, D. İlkhan A. , 2010. Occurrence Of Wheat Rusts İn Turkey DuringThe 2009 GrowingSeason. BGRI (Borlaug Global Rust Initiative) 2010 Technical Workshop,30-31 May 2010 Abstract book page: 16

- Ünsal R., H. Geren ve İ. Sevim, 2009. Ege Bölgesi Şartlarında Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Verim Performansları ve Stabiliteleri, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Anadolu Dergisi 19(1) , s:13-21, İzmir.

-Özer E., Taner S. Ünsal, R. & Kucukozdemır, U. (2009). Triticale's Decade in Turkey. International Triticale Symposium. Cd. Obregon, Sonora, Mexico March, 23-26,2009 (Poster Bildiri)

- Akan Kadir, Zafer Mert, Lütfi Çetin, Fazıl Düşünceli, Nazım Dinçer, Hasan Kılıç, Ali İlkhan, Rıza Ünsal, İzzet Özseven 2009. Ug 99 Kara Pas Irkına Karşı Küresel Yaklaşımlar ve Bazı Yazlık Dilim Materyalinin Reaksiyonlarının Belirlenmesi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, 19-22 Ekim 2009 Hatay ( Sunulu Bildiri)

-Mert Zafer, Kadir Akan, Lütfi Çetin, Fazıl Düşünceli, Aysel Yorgancılar, Rıza Ünsal, Birol Ercan, İzzet Özseven, Lütfi Demir, Nazım Dinçer, Hasan Kılıç, Hasan Bayramoğlu, Adnan Tülek, Dilşad Gülen, Ali İlkhan 2009. Buğday ve Arpanın Ülkemizde Görülen Bazı Önemli Hastalıklarına Karşı 2008 Yılı Entegre Dayanıklılık Islahı Çalışmaları. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, 19-22 Ekim 2009 Hatay ( Sunulu Bildiri)Baskıda

- Geren, H., Ünsal, R., Sevim, İ., Tosun, M., İlker, E. ve Tonk, F., 2009, Farklı Çevrelerde Yetiştirilen Buğday genotiplerinin Verim Performanslarının Eklemeli Ana Etkiler ve Çarpımsal İnteraksiyon (AMMI) Analizi, 8. Tarla Bitkileri Kongresi, 19-22 Ekim, Antakya.

- Düşünceli, F., K. Akan, Z. Mert, L. Çetin, S. Yazar, T. Akar, N. Bolat, R. Ünsal, B. Ercan, İ. Özseven, L. Demir, N. Dinçer, H. Kılıç, H.Bayramoglu, İ.Öztürk, A. Tülek , U.Küçüközdemir, Ali İlkhan H. Hekimhan, A. F. Yıldırım, 2009. An Overview of The Network for Important Cereal Diseases Management Research in Turkey Between 2003 and 2007. 12th International Cereal Rusts and Powdery Mildews Conf. October 13 -16, 2009 Antalya-Turkey (Poster Presentation) p.97

- Ünsal, R., Geren, H. ve Sevim, İ., 2009, Evaluation of Bread and Durum Wheat Lines and Genotypes for Diseases under Menemen Conditions, 4th Regional Yellow Rust Conference, 10-12 October, Antalya.

-Ünsal, R.,2004, Ege Geçit Kuşağında Buğday Tarımı ve Önerilen Buğday Çeşitlerinin Özellikleri, TAYEK 2004Yılı Tarla Bitkileri Grubu Bilgi Alışveriş Toplantısı Bildirileri, ETAE Yayın No: 117 Menemen, s: 31-53

​-Geren, H.,Ünsal, R., Aydın, A., 2002, Tritikale (Triticosecale spp. Wittmack), TAYEK 2002 Yılı Tarla Bitkileri Grubu Bilgi Alışveriş Toplantısı Bildirileri, ETAE Yayın No: 109 Menemen, s: 80-90​