Enstitü'nün Ülkesel görev alanı; Orta Anadolu ve geçit bölgeleri dahilinde bulunan 13 İlimizi (Konya, Aksaray, Karaman, Niğde, Nevşehir, Kayseri, Sivas, Eskişehir, Kütahya, Afyonkarahisar, Isparta, Burdur ve Yozgat) kapsamaktadır. Enstitü'nün Uluslararası görev alanı ise başta Ortadoğu olmak üzere, Kafkasya, Orta Asya, Balkanlar, Kuzey ve Orta Afrika ülkeleri ve diğer ülkelerdir.
Görev konuları tahıllar, endüstri bitkileri, yemeklik tane baklagiller, tıbbi aromatik bitkiler, çayır-mera ve yem bitkileri, meyvecilik, sebzecilik, biyolojik çeşitlilik, genetik kaynaklar ve hayvancılık olarak belirlenmiştir.
Enstitü'nün başlıca görevleri şunlardır;
- Islah ve yetiştirme teknikleri ile pazar talepleri doğrultusunda yeni çeşit, hat, ırk, verim ve kaliteyi geliştirmek, hastalık, zararlı ve olumsuz çevre koşullarına dayanıklılığı artırmak, bu görevleri yaparken biyoteknoloji gibi yeni teknik ve teknolojileri kullanarak temel ve uygulamalı araştırmalar yapmak.
- Tarla bitkilerinde (tahıllar, çayır-mera yem bitkileri, mısır, karabuğday, endüstri bitkileri ve yemeklik tane baklagiller) kuru ve sulu şartlara uygun çeşit yetiştirmek, geliştirilen çeşit ve hatları tescil ettirmek, ıslah materyalinin devamlılığını sağlamak ve geliştirdiği çeşitlerin elit ve orijinal kademede tohumluk üretimini gerçekleştirmektir.
- 2010 yılında kurulan "Kuraklık Test Merkezinde" ülkesel bazda kurağa dayanıklı hat ve çeşit geliştirme çalışmaları yapmak.
- Uluslararası Kışlık Buğday Geliştirme Programının (IWWIP) ülkesel koordinatörlüğünü yürütmek.
- Tarla bitkilerinde kalite, hastalıklara ve zararlılara dayanıklılık, yetiştirme teknikleri ve sosyo-ekonomisi üzerine araştırmalar yapmak.
- Bitkisel ve hayvancılık konularında ulusal ve uluslararası araştırmalar yürütmek.
- Görev alanında biyolojik çeşitliliğinin korunması ve sürdürülebilir kullanımının sağlanması amacıyla, bitkisel genetik kaynakların toplanması, muhafazası, tanımlanması, gerekli görüldüğünde kültüre alınması ve ıslah programında kullanılması konularından çalışmalar yapmak.
- Bahçe bitkileri (Sebzecilik, Meyvecilik) konularında araştırmalar yapmak.
- Büyükbaş, küçükbaş ve kanatlı hayvanlarda, verimliliği, üretim artırmak ve çeşitlendirmek amacıyla biyoteknoloji, ıslah, yetiştirme teknikleri, tabii, suni tohumlama ve embriyo, transferi konusunda araştırmalar yürütmek.
- Büyükbaş, küçükbaş ve kanatlı hayvanların bakım-beslenme, hayvan refahı ve sürü idaresi teknikleri, barındırma sistemleri ve sosyo-ekonomisi konularında araştırmalar yapmak olarak belirlenmiştir.
- Ürün çeşitliliğinin artırılması için alternatif ürün araştırmalar yapmak,
- Evcil hayvan genetik kaynaklarının korunması ve sürdürülebilir kullanımı konularında araştırmalar yürütmek,
- Hayvancılık sektörü ile ilgili gelişmeleri izlemek, gözlem yapmak, rapor hazırlamak ve karar vericilere muhtemel krizleri önleyici önlemleri öngören ayrıntılı raporlar sunmak,
- Görevli olduğu temel ürünlerde vejetasyonu izlemek, gözlem yapmak, gelişim ve hasat dönemlerinde rekolte tahmini de içeren raporlar hazırlayarak karar vericilere, muhtemel krizleri önleyici önerilerde bulunmak
